محمدعلی اژه ای - دانشگاه اصفهان
فاطمه ترابی زیارتگاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی

؛ یعلم ما بین ا یدیهم و ما خلفهم و لا یحیطون بشی ء من علمه الابما شاء (س 2، آیه 255) [می داند آنچه را میان دست های ایشان و آنچه پشت سر ایشان است و احاطه نمی کنند به چیزی از دانش او، مگر به آنچه او خواهد.] در این مقاله نظر خواجه نصیرالدین طوسی در مورد علم الهی و نقد او را از دیدگاه مشاء مورد بحث قرار خواهیم داد و نشان خواهیم داد روش او در این زمینه بر نظر حکمای مشاء برتری دارد. ابن سینا عقیده دارد که علم خداوند به اشیا به ارتسام صور آنها در ذات حق تحقق می پذیرد، یعنی بر وجه کلی این صورت ها در ذات حق حاصل می شود. خواجه نصیر پس از رد نظریه ابن سینا، نظریه خود را بیان می کند. او معتقد است علم باری تعالی با اشیا به اضافه اشراقیه است؛ یعنی وجود مجردات و وجود علمی مادیات که در مجردات حاصل می شوند، مناط عالمیت حق تعالی هستند. مقاله با بیان ارجحیت نظر صدرالمتالهین پایان می پذیرید.

علم، علم الهی، جوهر، عرض، کیف، ادراک، عقل