حسین غضنفرپور - عضو هییت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، عضو پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران

ظهور اسلام در سرزمین عربستان موجب شد که مسلمانان با یافتن هویت دینی موقعیت برتری نسبت به دیگر مسلمانان به دست آورند. ابتدا عربستان و در قرن دوم و سوم بغذاد مرکیت علمی پیدا کرد. در قرون چهارم و چنجم گسترش اسلام در شرق به وسیله جغرافیدانان صورت پذیرفت. علاقه مسلمانان به جغرافیا موجب شد که جغرافیا را از یونانیان اخذ نموده و بر آن بیفزایند و از آن در جهت توسعه اسلام استفاده نمایند. مسلمان پس از یونان پایگاه دوم علمی را به دست آوردند و پس ازپایان قرون وسطی کمک شایانی به غرب کردند. به عبارتی، از یونان علوم را گرفتند در سرزمین های اسلامی توسعه دادند و به غرب هدیه کردند. جغرافیدانان مسلمان در توسعه تمدن اسلامی نقش به سزایی داشتند، خصوصا در گسترش به شرق که با علم و منطق همراه بود و به اشکال گوناگون و در نقش های مختل، زمینهه توسعه تمدن اسلامی را فراهم آوردند. در این مقاله دلایل توجه مسلمان به جغرافیا، نقش آنان در تمدن اسلامی و نقش جغرافیدانان مسلمان ایرانی در توسعه تمدن اسلامی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

جغرافیدانان مسلمان، تمدن اسلامی، توسعه، اسلام