محسن نقدعلی - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامیف واحد نجف آباد
سمیه کیانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت

حقیقت حرکت از جمله حقایقی است که از عهد باستان در میان فلاسفه مورد بحث و گفتگو قرار گرفته و محل نقض وابرام واقع شده است. فلاسفه قبل از صدرا حرکت را در چهار مقوله از مقولات عرضی کم، کیف، وضع و این منحصر می دانستند، ولی صدرا با عنوان کردن بحث حرکت جوهریه، حرکت را به جوهر نیز تسری می دهد و با براهین محم اثبات می کند که هیچ موجود جسمانی ثابت و بی حرکت نیست. این مقاله به بررسی ارتباط نظریه حرکت جوهری صدرا با مسیله ماده و صورت نزد ایشان می پردازد، هرچند وی این مسیله را در کلماتشان با صراحت بیان ننموده، اما می توان آن را از مبانیشان، استنباط کرد و همچنین بیان خواهد شد که بدون تصور حرکت در اجسام، نمی توان پای ماده و صورت را به جای بند کرد و نیز برعکس. البته نکته قابل تاملی که در این رابطه باید بحث و بررسی شود، این است که : وقتی می گوییم حرکت در جوهر جاری می شود حرکت درچه جیزی صورت می گیرد آیا حرکت در ماده است یا صورت و یا هردوی آنها که در آخر بحث ثابت خواهد شد که حرکت در واقع در هر دوی آنها صورت می گیرد و علاوه بر این در میان مباحث به برخی از مسایل و مشکلاتی که به وسیله حرکت جوهری حل و تبیین شده، از جمله مسیله مهم ارتباط حادث به قدیم و حدوث جسمانی اشاره خواهد شد.

حقیقت حرکت، حرکت جوهری، ماده، صورت، جسم