مرتضی قاسمی حامد - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی:
ایوب شافعی پور - کارشناس ارشد فقه مقارن و حقوق جزای اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی

پیش از نگارش پایان نامه و رساله، نخستین و مهمترین کار شناسایی، گزینش و دستهبندی منابعی است که در موضوع مورد پژوهش وجود دارند. آنگاه به فیشبرداری از آنها پرداخته میشود. این موضوع نیازمند توانایی و تبحر لازم در دانشجو است، اما گاهی، به دلیل وجود آسیب هایی، بهره گیری مناسب از منابع انجام نمیشودو چه بسا نتایجی به دست می آید که نه تنها دستاورد پژوهش نیست، بلکه ممکن است با آن در تضاد باشد و سبب ایجاد ابهامهایی در موضوع شود. در این پژوهش، با بررسی پایان نامه ها و منابع، و به شیوه توصیفی تحلیلی، به استخراج و بررسی آسیب های موجود در این راه پرداخته شده است که از این قرارند: الف) عدم تخصص کافی دانشجو در بهرهگیری از منابع، ب) عدم بهره گیری کافی از اساتید راهنما و مشاور یا عدم تخصص کافی آنها، ج) عدم شناخت سایتها و نرمافزارهای راهنما در موضوع، د) عدم توجه به آراء مختلف، ه) عدم توجه به آراء دیگر مولف، و) فهم ناصواب، ز) اکتفا کردن به ترجمه کتاب، ح) اکتفا کردن به منابع واسطه و عدم بهره گیری از منابع دست اول. همچنین علل اساسی وقوع این نوع آسیبها مورد واکاوی قرار گرفته است که عبارتند از: الف) نبود یا کمبود توانایی در دانشجو (یا آموزشهای لازم را ندیده یا از آموزشها بهره نبرده است)، ب) نبود یا کمبود توانایی در اساتید راهنما و مشاور (یا استاد در موضوع مورد پژوهش تخصص ندارد یا تبحر لازم برای راهنمایی و مشاوره دانشجو را ندارد)، ج) نبود زمان کافی (دانشجو تعجیل در دفاع از پایان نامه دارد)، د) نبود یا کمبود امکانات لازم (یا دانشگاه یا دانشجو از امکانات لازم برخوردار نیست). شناخت این آسیبها و علل پیدایش آنها، میتواند موجب بهبود وضعیت پایان نامه ها و رساله ها در دانشگاه ها شود و نتایج بهتر و کاربردی تر پیش روی مخاطبان و دستگاه ها قرار دهد و از کارهای تکراری جلوگیری شود.

پایان نامه، رساله، منبع شناسی، منبع یابی، آسیب شناسی منابع.