روح اله احسانی - استادیار گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
هدا هدایتی مرزبالی - دانشجوی دکترای سازههای آبی دانشگاه تهران

وقوع کم سابقه باران در فروردین 1398 باعث وقوع سیلاب در شهر آق قلا، شهرها و روستاهای پایین دست آن شده است. شیب کم رودخانه گرگان رود در دشت گرگان، تجاوز به حریم و بستر رودخانه و اجرای نامناسب سازه های تقاطعی در شهر باعث شده است که ظرفیت آبگذری رودخانه کاهش پیدا کند. فراوانی وقوع سیلاب در سالهای اخیر در شهر آق قلا گواه این مدعاست. از طرفی علاوه بر ناکافی بودن حجم مخازن سدهای بالادست جهت کنترل سیلاب، آمادگی لازم نیز برای پذیرش چنین سیلابی در مخازن سدها وجود نداشته است. خرابی دریچه های تحتانی سد وشمگیر باعث شد که سیلاب با دبی حداکثر 666 مترمکعب بر ثانیه به شهر آق قلا برسد، در حالیکه ظرفیت آبگذری رودخانه در شهر، 120 مترمکعب بر ثانیه میباشد. عدم اجرای طرحهای انحراف و ذخیره سیلاب در دشتهای کم ارزش دشت گلستان از دلایل اصلی تشدید سیلاب بوده است. استفاده از پتانسیل زهکشهای موجود منطقه میتوانست بخش عظیمی از خسارات سیلاب در آق قلا را کاهش دهد .

انحراف سیلاب، سازه های تقاطعی، سیلاب، حریم و بستر، ظرفیت آبگذری.