ارزیابی توان خودپالایی رودخانه ها با استفاده از مدلهای شبیه سازی

توسعه روز افزون فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و افزایش قابل توجه حجم فاضلابهای شهری موجب آلودگی منابع آب، خصوصا رودخانه ها گشته به نحوی که کیفیت آب این منابع حیاتی را در بسیاری از نقاط مورد مخاطره جدی قرار داده است و حتی در بسیاری از نقاط موجب مرگ بیولوژیکی رودخانه ها شده است. رودخانه مهابادچای یکی از مهمترین رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده که به دلیل ورود منابع آلاینده متمرکز و غیر متمرکزکه عمدتا شامل فاضلابهای خام و تصفیه شده شهری، روستایی و زه آبهای کشاورزی دچار افت کیفی گردیده است. در این تحقیق توان خودپالایی رودخانه مهابادچای با استفاده از مدل QUAL2K شبیه سازی گردیده است. پارامترهای مورد استفاده در این تحقیق شامل دبی، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD) و اکسیژن محلول (DO) بود که در فصل تابستان سال 1397 نمونه برداری و جهت شبیه سازی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که توان خود پالایی رودخانه مهابادچای در تابستان از محل خروجی سد مهاباد تا سد تنظیمی یوسف کندی مناسب بوده و لیکن در پایین دست سد تنظیمی به دلیل کاهش میزان دبی توان خودپالایی پایینی دارد. نتایج تحقیق نشان میدهد BOD رودخانه درسرآب در حدود (mg/l) 1 بوده و در کیلومتر 29 با تخلیه پساب شهری مهاباد به صورت ناگهانی افزایش یافته و در نهایت مقدار آن در انتهای رودخانه به (mg/l) 13/5 رسیده است. DO رودخانه نیز تا از سرآب رودخانه تا کیلومتر 29 رودخانه تا محل تخلیه پساب شهری مهاباد دارای روند افزایشی تا (mg/l) 9/5 بوده و لیکن از این نقطه به بعد مقدار آن تا (mg/l) 5/8 کاهش یافته است. نتایج واسنجی مدل رودخانه مهابادچای بر اساس جذر میانگین مربع خطا (RMSE) برای پارامتر 0/62 BOD و برای 0/42 DO به دست آمد که نشان میدهد ضرایب مورد استفاده در مدل (ضرایب اکسیداسیون BOD و ضریب هوادهی) از دقت بالایی برخوردار میباشد. جهت کاهش بار آلودگی رودخانه مهابادچای افزایش راندمان تصفیه خانه فاضلاب مهاباد و احداث تصفیه خانه فاضلاب برای روستاهای مجاور رودخانه ضروری است.

Keywords:

خودپالایی , مهابادچای , مدلسازی , QUAL2K