آزاده قاسمی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه شیراز، شیراز

هدف از این مطالعه بررسی آلودگی فلزات سنگین و هیدروکربن­های نفتی کل غبار خیابان، شهرستان آبادان در استان خوزستان است. برای تحقق این هدف، ضریب غنی­شدگی، شاخص زمین­انباشت و شاخص خطر بالقوه بوم­ شناختی فلزات محاسبه شده است. از روش­های آماری چند متغیره، ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل مولفه اصلیPrincipal) Component Analysis) نیز برای تعیین همبستگی و منشاء فلزات استفاده شده است. تعداد 20 نمونه غبار از سطح خیابان­های شهر آبادان به صورت سیستماتیک برداشته شد و غلظت فلزات سنگین و هیدروکربن­های نفتی کل به ترتیب با استفاده از روش تجزیه­ای طیف­سنجی نشرنوری پلاسمای جفت شده­ القایی (Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry) و کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله­ای (Gas Chromatography-Flame Ionization Detection) اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که غلظت عناصر از روند زیر تبعیت می­کند: Fe> Mn> Zn> Cr> Cu> Pb> Ni> V> Co> As> Mo> Ag> Cd. نتایج حاصل از محاسبه ضریب غنی­شدگی نشان می­دهد که بیش­تر عناصر در بسیاری از ایستگاه­های نمونه­برداری غنی­شدگی قابل­ملاحظه دارند. شاخص زمین­انباشت بیش­تر عناصر در ایستگاه گیت 13 بالاتر است و نشانگر آلودگی بالای این ایستگاه است. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل مولفه اصلی، منشاء عناصر نیکل، کبالت و کروم بیش­تر زمین­زاد و در ارتباط با ترکیب زمین­شیمیایی محیط طبیعی است در حالی که سایر عناصر دارای منشا انسانی هستند. نتایج به دست آمده از محاسبه ضریب غنی­شدگی و ضریب زمین­انباشت این نتایج را تائید می­کند. بیشینه غلظت هیدروکربن­های نفتی کل در ایستگاه چهارراه لین یک مشاهده شد. منشا اصلی هیدروکربن­های نفتی کل ­در این منطقه می­تواند ناشی از وسایل نقلیه و فعالیت پالایشگاه باشد.

فلزات سنگین, ضریب غنی شدگی, ضریب زمین انباشت, شاخص خطر بالقوه بوم شناختی, روش های آماری تحلیل داده ها, هیدروکربن های نفتی کل, آبادان