برآورد و واکاوی رواناب و انتقال رسوب و تاثیر آن بر سیستم رسوبی رودخانه های الموت و شاهرود (شمال استان قزوین)

انتقال رسوب از قاره­ها به اقیانوس­ها و دریاها، یکی از مهم­ترین فرآیندهای مرتبط با تثبیت حاشیه رودخانه، تشکیل خاک، چرخه بیوشیمیایی عناصر، تکامل پوسته و بسیاری از فرآیندهای مرتبط  با زمین است. حوضه­ی آبریز رودخانه شاهرود، بخشی از حوضه آبریز دریای خزر است که در شمال استان قزوین واقع شده است؛ سرشاخه­های اصلی این رودخانه، دو رودخانه های دایمی الموت­رود و طالقان­رود هستند؛ این حوضه، از نظر ساختار زمین­شناسی جزء زون البرز جنوبی- مرکزی بوده و بیش­تر از واحدهای آتشفشانی ائوسن و سنگ­های آواری میوسن تشکیل شده است. هدف از این پژوهش، برآورد رواناب و رسوب حوضه آبریز مورد مطالعه است. به این منظور، از نتایج آب­سنجی، رسوب­سنجی، دانه سنجی و ترکیب کانی شناسی بار رسوبی در سال آبی 93-1392 استفاده شد. بررسی نوسانات دوره­ای دبی جریان نشان داد که رودخانه شاهرود دارای رژیم غالب سیلابی است. هم­چنین، نتایج نشان داد که مهم­ترین عوامل موثر بر تغییرات دبی جریان و بار رسوبی، ورود شاخه­های فرعی و ویژگی­های سنگ­شناسی حوضه است. این پژوهش برای اولین بار نشان داد که بیش از 99 درصد بار رسوبی رودخانه را بار معلق تشکیل داده و بخش عمده­ی آن در اندازه سیلت است. ترکیب بخش سیلتی و رسی بار معلق نسبتا مشابه (کوارتز، کلسیت، فلدسپات، مسکویت/کائولینیت) است. بار بستر بیش­تر از خرده­سنگ­های ولکانیکی و کربناته تشکیل شده است. فرایند غالب در بالادست رودخانه (الموت) فرسایش و در میان­رود و پایین دست حمل/رسوب­گذاری می­باشد.

Keywords:

رودخانه شاهرود , الموت رود , طالقان رود , دبی جریان , آب سنجی , رسوب سنجی