محمد بستان - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی
بهناز نظری - کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی

مفاهیم قرآنی و حدیثی در شعر شاعران، در هر زبانی زینت بخش آثار ایشان شده است و می توان گفت که جهان شمولی بودن دین اسلام و بهرهمندی شاعران از تفکر قرآن، خود نوعی تناص یا بینامتنی را بکار برده اند. تناص یا بینامتنی امروزه یکی از آشکارترین ویژگی های شعر معاصر به شمار میرود و در این میان قرآن به عنوان برنامهای جامع و متنی مقدس به مهم ترین منبع الهام شعری شاعران معاصر فارسی تبدیل گشته است. ابن ساعاتی، از شاعران بزرگ قرن ششم، با استفاده از زبان شعری و با بازتاب مفاهیم قرآنی و احادیث به گونه ای نو، در میان شاعران جایگاهی ویژه پیدا کرده است و برای تبیین و تایید احساسات و عواطف درونی خود، از این تکنیک بهره جسته است. وی شعر خود را با آمیختن آموزه های دینی، آیات، احادیث، تلمیحات به قصص قرآن مزین نموده است. ابتکار وی در بکارگیری این روش کاملا بدیع و شگفت انگیز است. نمونه های فراوانی از این تاثرپذیری در اشعارش وجود دارد. که با بررسی قسمتی از سروده های این شاعر نشان می دهد که او از سه نوع تناص (بینامتنی) واژهگرا، متنگرا و مفهومگرا در دیوان اشعارش بهره گرفته است. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی نگارندگان بر آن بودهاند تا این گونه های تاثرپذیری را در قسمتی از اشعارش مورد بررسی قرار دهند و بسامد میزان تاثیر پذیری را در قالب نمودار مشخص نمایند.

قرآن و احادیث، ابن ساعاتی، جهان شمولی، شیوه های اثرپذیی، شعر عربی