حسین گرگینی شبانکاره - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سارا خراسانی نژاد - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است. بنابراین با استفاده از انواع کودهای طبیعی از جمله ورمی کمپوست، می توان از حداقل آب استفاده نموده و موجب کاهش تبخیر آب از خاک، حفظ و ذخیره آب در خاک گردید. لذا در همین راستا آزمایشی با هدف بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف ورمی کمپوست بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) تحت رژیم های کم آبیاری انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی در سال 95 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش در سه سطح رژیم های آبیاری شامل مقادیر 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی (300 میلی لیتر در حالت ظرفیت مزرعه) و سه سطح کاربرد ورمی کمپوست شامل صفر، 20 و 40 درصد حجمی گلدان ورمی کمپوست لحاظ گردید. صفات مورد ارزیابی عبارت از ارتفاع بوته، فاصله میانگره، وزن تازه و خشک بوته، تعداد میانگره، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس بودند. پس از عملیات کاشت، برداشت و اندازه گیری عملکرد رشد، اسانس به کمک دستگاه کلونجر، قندهای محلول به روش اوموکولو و پرولین به روش بیتز اندازه گیری شد. یافته ها: افزایش سطوح رژیم آبیاری سبب کاهش معنی دار ارتفاع بوته، فاصله میانگره، وزن تازه و خشک ساقه، تعداد پنجه و محتوای رطوبت نسبی برگ گردید. نتایج نشان داد افزایش رژیم آبیاری منجربه کاهش 13/2 درصدی محتوای نسبی آب برگ و به ترتیب افزایش 72/0، 14/10 و 13/0 درصدی پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس نسبت به شاهد گردید. کاربرد ورمی کمپوست نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی دار داشت و این اثر در 40 درصد حجمی گلدان به حداکثر خود رسید. اثر متقابل رژیم آبیاری و کاربرد ورمی کمپوست به جز برای وزن تازه بوته و تعداد پنجه برای سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود. محلول پاشی 40 درصد حجمی گلدان ورمی کمپوست در شرایط رژیم آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی موجب افزایش 33/0 درصدی اسانس و 71/23 درصدی محتوای نسبی آب برگ گردید. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر می توان اظهار داشت که در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و نیل به اهداف کشاورزی پایدار می توان بخش زیادی از اثرات تنش خشکی بر گیاه نعناع فلفلی را با کاربرد ورمی کمپوست تعدیل نمود. به طور کلی با توجه به نتایج این پژوهش، به نظر می رسد که کاربرد 40 درصد حجمی گلدان ورمی کمپوست در شرایط رژیم آبیاری برای غلبه بر اثرات منفی خشکی بر صفات رشدی و حصول حداکثر اسانس می تواند مفید واقع شود.

اسانس, تنش کم آبی, پرولین, ورمی کمپوست, نعناعیان