حمید رضا عیسوند - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
حسین کمائی - دانشجوی دکتری
ماشاالله دانشور - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
فرهاد نظریان فیروزآبادی - دانشگاه لرستان، دانشکده کشاورزی

به منظور بررسی اثر محلول پاشی پتاسیم، روی و بور بر دمای سایه انداز گیاهی، صفات فیزیولوژیک و عملکرد دو رقم گندم نان تحت تاریخ های کاشت مناسب و تاخیری، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در شهرستان رامهرمز اجرا گردید. عامل های آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح مناسب (30 آبان) و تاخیری (15 دی) به عنوان عامل اصلی، محلول پاشی عناصر غذایی در پنج سطح با آب (شاهد)، پتاسیم، روی، بور و پتاسیم + روی + بور (هر کدام سه لیتر در هکتار) به عنوان عامل فرعی و دو رقم گندم نان پیشتاز و چمران 2 به عنوان عامل فرعی فرعی بودند. محلول ها برای محلول پاشی از طریق پتاسیم 21 درصد، کلات - روی 5/7 درصد و بور 5 درصد آماده گردید. صفات مورد اندازه گیری شامل محتوای کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب برگ پرچم، پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و میزان پرولین برگ بودند. با تاخیر در کاشت به دلیل تنش گرمای انتهایی کلیه صفات فوق غیر از میزان پرولین برگ به طور معنی داری کاهش یافت. با این حال، تاخیر در کاشت موجب افزایش دمای سایه انداز گیاهی گردید. محلول پاشی پتاسیم، روی و بور به صورت مجزا و ترکیبی اثرات زیان بار ناشی از تاخیر در کاشت بر صفات محتوای کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب برگ پرچم، شاخص پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، میزان پرولین برگ و عملکرد دانه را در هر دو رقم گندم کاهش داد. هم چنین، محلول پاشی این عناصر غذایی موجب کاهش دمای سایه انداز گیاهی ارقام گندم تحت هر دو تاریخ کاشت مناسب و تاخیری گردید. با وجود عدم اختلاف معنی دار در ارقام گندم پیشتاز و چمران 2 در دمای سایه انداز گیاهی، شاخص پایداری غشای سلول، حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm)، میزان پرولین برگ و عملکرد دانه، این ارقام به ترتیب به کاربرد مجزای روی و کاربرد تلفیقی پتاسیم + روی + بور در هر دو تاریخ کاشت مناسب و تاخیری واکنش مناسب تری نشان دادند. رقم چمران 2 تحت شرایط محلول پاشی آب (شاهد) عملکرد بیشتری را نسبت به رقم پیشتاز در هر دو تاریخ کاشت نشان داد. صفات فیزیولوژیک اندازه گیری شده ارقام گندم پیشتاز و چمران 2 در نتیجه کاربرد پتاسیم، روی و بور در هر دو تاریخ کاشت بهبود نشان دادند. به طور کلی می توان از محلول پاشی پتاسیم، روی و بور و کاربرد تلفیقی آنها به عنوان راهکار مدیریتی مناسب برای کاهش دمای سایه انداز گیاهی، بهبود صفات فیزیولوژیک و کاهش اثرات سوء تاریخ کاشت تاخیری بر عملکرد گندم نان در شهرستان رامهرمز استفاده کرد.

تنش گرمای انتهایی, عناصر غذایی, فلئورسانس کلروفیل