عزت اله اسفندیاری - دانشگاه مراغه

سابقه و هدف: سوء تغذیه یکی از مشکلات کنونی کشورهای در حال توسعه مانند ایران می باشد که کاهش تنوع غذایی از دلایل آن است. با توجه به اینکه گندم در تغذیه مردم این قبیل کشورها از جایگاه خاصی برخوردار است، محققین تلاش می کنند با افزایش میزان پروتئین و ترکیب اسیدهای آمینه آن به همراه میزان آهن انباشته شده در دانه، با تامین مواد مورد نیاز بدن به کاهش سوء تغذیه کمک نمایند. با توجه به نقش اسید فولیک در انتقال بنیان های تک کربنه و تاثیر آن بر بهبود فرآیندهای متابولیسمی، در این پژوهش تاثیر کاربرد خارجی اسید فولیک بر بهبود عملکرد کمی و کیفی گندم مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: در این پژوهش رقم کوهدشت گندم در آزمایش مزرعه ای با تراکم 500 بذر در متر مربع و با فاصله 20 سانتی متر بین ردیف ها در تاریخ 15 فروردین 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت گردید. در این پژوهش تیمارهای مورد مطالعه شامل عدم استفاده از اسید فولیک (شاهد) و استفاده از اسید فولیک (پیش تیمار بذور با غلظت 25 میکرومولار اسید فولیک به همراه اسپری برگی این ویتامین در مرحله ساقه دهی و پیش تیمار بذور با غلظت 25 میکرومولار اسید فولیک به همراه اسپری برگی این ویتامین در مرحله سنبله دهی) بود. در این مطالعه عملیات محلول پاشی اسید فولیک در ساعات پایانی روز با استفاده از سمپاش پشتی تلمبه ای به میزان 100 میلی لیتر از محلول یاد شده به ازای هر متر مربع انجام گردید. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که در رقم کوهدشت کاربرد خارجی اسید فولیک سبب افزایش میزان عملکرد دانه در مقایسه با شاهد شد. همچنین، میزان پروتئین دانه، اسیدهای آمینه ضروری و عنصر آهن تجمع یافته در دانه در اثر کاربرد خارجی اسید فولیک در مقایسه با شاهد به طور معنی داری افزایش نشان داد. به علاوه کاربرد خارجی اسید فولیک سبب افزایش میزان کلروفیل در برگ پرچم در مقایسه با شاهد گردید. نتیجه گیری: اگرچه در این مطالعه اثرات کاربرد خارجی اسید فولیک بر روی دانه کامل مورد بررسی قرار گرفته است و بخشی از عنصر آهن انباشته شده در دانه به همراه پروتئین در فرآیند آردسازی حذف می گردد، اما با توجه به اثرات مثبت کاربرد خارجی اسید فولیک بر عملکرد، میزان پروتئین دانه، اسیدهای آمینه ضروری و تجمع آهن در دانه گندم می توان عنوان نمود که کاربرد خارجی اسید فولیک می تواند راهکاری کوتاه مدت، برای بهبود هر دو بعد کمی و کیفی امنیت غذایی و کاهش اثرات منفی سوء تغذیه به شمار آید.

اسیدهای آمینه ضروری, آهن, اسید فیتیک, سوء تغذیه