مانی مجدم - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز و مدیر ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد واحد دهواز

سابقه و هدف: در شرایطی که گیاه آفتابگردان با تنش رطوبت مواجه باشد لازم است که مدیریت کاشت به گونه ای تغییر یابد که ضمن بدست آوردن عملکرد قابل قبول بر بازده مصرف منابع تولید افزوده گردد، این امر از یک طرف از هزینه تولید می کاهد و از طرف دیگر ممکن است از مصرف بی مورد نیتروژن که با افزایش عملکرد همراه نیست جلوگیری به عمل آورد. و در ضمن به حفظ یا بهبود کیفیت آب های زیرزمینی کمک کند. مواد و روش ها: این تحقیق در تابستان سال 1389 در مزرعه ای واقع در شهرستان حمیدیه که از شهرستان های استان خوزستان می باشد (عرض جغرافیایی 31 درجه و 33 دقیقه و طول جغرافیایی 48 درجه و 10 دقیقه با ارتفاع 13 متر از سطح دریا) اجرا شد. خاک محل انجام تحقیق دارای بافت رسی- لومی با 7/7 = pH ، هدایت الکتریکی 3/1 دسی زیمنس بر متر و نیتروژن کل 08/0 درصد بود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات فیزیولوژی و عملکرد گیاه آفتابگردان در سطوح مختلف نیتروژن این پژوهشی با استفاده از آفتابگردان هیبرید میان رس ایروفلور اجرا شد. این پژوهش بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار آبیاری به عنوان کرت اصلی در سه سطح آبیاری مطلوب، تنش ملایم رطوبتی و تنش شدید رطوبتی که به ترتیب آبیاری بر اساس تخلیه 50 ، 70 و 90 درصد رطوبت قابل استفاده اعمال گردید. و تیمار نیتروژن به عنوان کرت فرعی در سه سطح 80 ،140 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اعمال شد. یافته ها: نتایج نشان داد عملکرد دانه و مقادیر پرولین و کلروفیل a و b تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. تنش خشکی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، میزان کلروفیل a و b و میزان رطوبت نسبی برگ گردید، اما میزان پرولین گیاه را افزایش داد. علت اصلی کاهش عملکرد دانه در تیمارهای تنش خشکی، کاهش تعداد دانه در طبق و وزن دانه بود. ببین مقادیر مختلف مصرف نیتروژن از لحاظ عملکرد دانه، درصد پروتئین و میزان کلروفیل a و b اختلاف معنی دار بود. با افزایش کار برد نیتروژن در شرایط آبیاری مطلوب و تنش ملایم خشکی، این صفات بطور معنی دار افزایش یافتند. نتیجه گیری: در این تحقیق در شرایط تنش شدید خشکی مصرف مقادیر کم نیتروژن و در شرایط مطلوب تا تنش ملایم خشکی مصرف مقدار 140 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مناسب بود. بنابراین با توجه به گوناگونی شرایط محیطی از نظر آبیاری، مقادیر مختلف نیتروژن ( کاربرد 80، 140 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) برای افزایش عملکرد دانه آفتابگردان رقم ایروفلور ایجاد شرایط مطلوب از نظر تامین آب و مدیریت در مصرف نیتروژن حائز اهمیت می باشد.

آفتابگردان, تنش خشکی, نیتروژن, عملکرد, رقم ایروفلور