تاثیر سطوح تنش خشکی و کود نیتروژن بر صفات کمی و کیفی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است که تقریبا تولید 25% اراضی جهان را محدود ساخته است. تولید متابولیت های ثانویه در گیاهان دارویی بوسیله عواملی محیطی تغییر می یابند و تنش رطوبتی نیز عامل موثری در رشد و هم چنین سنتز ترکیبات طبیعی این گیاهان می باشد. مدیریت مواد غذایی در شرایط تنش خشکی و بررسی اثر متقابل آنها بر خصوصیات گیاه بادرشبو به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو هدف از این تحقیق بررسی کاربرد کود نیتروژنه در شرایط تنش خشکی بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو می باشد.مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه، بر تعدادی از خصوصیات کمی و کیفی بادرشبو، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه ای تحقیقاتی واقع در منطقه فیرورق از توابع شهرستان خوی در سال 1393-1392 اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری I1) :: عدم قطع آبیاری (شاهد)، I2 : قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی، I3 : قطع آبیاری در اوایل گل دهی) و کود نیتروژنه F1) : عدم مصرف کود نیتروژن از منبع اوره (شاهد)، :F2 kg ha-1150 F3 : kg ha-1225، kg ha-1 : F4 300) بود. در این تحقیق صفاتی نظیر ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه گل دهنده ، تعداد شاخه فرعی و گل دهنده، وزن خشک کل، درصد اسانس، عملکرد اسانس و بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد تیمار های آبیاری بر کلیه صفات (به جز درصد اسانس) و کاربرد تیمارهای کود نیتروژنه بر تعداد شاخه فرعی، وزن خشک کل، عملکرد اسانس و بذر اثر معنی داری داشتند. تنش خشکی در مرحله ساقه دهی و گلدهی تمامی صفات گیاه را کاهش داد. قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی کمترین عملکرد اسانس (17/6 کیلو گرم در هکتار) را تولید کرد. کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژنه تاثیر مثبتی بر صفات اندازه گیری شده نداشت. بیشترین تعداد شاخه گل دهنده ( 11/17)، وزن خشک کل، ( kg ha-144/2484)، درصد اسانس (39/0)، عمکرد اسانس (kg ha-162/9) و عملکرد بذر ( kg ha-111/1493) از کاربرد 150 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بدست آمد. نتیجه گیری: تنش خشکی در مرحله ساقه دهی و گلدهی موجب کاهش ویژگی های کمی و کیفی گیاه بادرشبو گردید و کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژن تاثیری مثبتی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه بادرشبو نداشت. در مجموع عدم قطع آبیاری و مصرف 150 کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار به عنوان تیمار برتر برای حصول به بالاترین عملکرد کمی و کیفی بادرشبو توصیه می گردد.

Keywords:

گیاهان دارویی , متابولیت های ثانویه , عملکرد اسانس و عملکرد بیولوژیک