محمد امین سلطانی پور - تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بندرعباس

بررسی امکان تولید نهال درختچه های پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica)، گیشدر (Periploca aphyla) و بنگلا (Vitex agnous- castus) چکیده سابقه و هدف: استفاده از گونه های گیاهی بومی در برنامه جنگلکاری ها و فضای سبز شهری با توجه به سازگاری و نیاز آبی کم آن ها بسیار ضروری به نظر می رسد. گونه های درختچه ای پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica)، گیشدر (Periploca aphyla) و بنگلا (Vitex agnous-castus) از گونه های بومی استان هرمزگان هستند که نه تنها دارای منظری بسیار زیبا هستند بلکه با شرایط خشکی و کم آبی منطقه کاملا سازگار هستند. بنابراین، این تحقیق با هدف بررسی امکان تولید نهال درختچه های پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica)، گیشدر (Periploca aphyla) و بنگلا (Vitex agnous-castus) در سال 1394 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان انجام شد. مواد و روش ها: تولید نهال به دو روش تکثیر از طریق کاشت بذر و قلمه زنی انجام شد. تیمارهای پیش رویشی تکثیر از طریق بذر شامل قرار گرفتن بذور در اسید سولفوریک به مدت 3 دقیقه، اسید سولفوریک به مدت 6 دقیقه، اسید سولفوریک به مدت 9 دقیقه، آب جوش به مدت 24 ساعت، آب جوش به مدت 48 ساعت، آب جوش به مدت 72 ساعت، خراش دهی با ماسه و خیساندن در آب معمولی (شاهد) و تیمار پیش رویشی تکثیر از طریق قلمه، استفاده از هورمون NBAبود. یافته ها: نتایج نشان داد بهترین تیمار برای سبز شدن بذور گونه های پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica) و گیشدر (Periploca aphyla) تیمار آب جوش 72 ساعت است که 100 درصد جوانه زنی داشتند. بالاترین درصد جوانه زنی بذور گونه بنگلا (Vitex agnous-castus) در تیمار خراش دهی با 20 درصد بود. بررسی تولید نهال گونه ها از طریق قلمه نشان داد که گونه های بنگلا (Vitex agnous-castus) و پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica) به هورمون نسبت به شاهد پاسخ بهتری دادند و 100 درصد قلمه ها از طریق هورمون سبز شدند. ضمن آن که گونه گیشدر از طریقه قلمه اصلا تکثیر نشد. نتیجه گیری: برای تولید نهال گونه بنگلا (Vitexagnous-castus) می توان از قلمه استفاده نمود ولی دو گونه پیچیلوک (Leptadenia pyrotechnica) و گیشدر (Periploca aphyla) را از طریق بذر و با تیمار آب جوش 72 ساعت می توان تکثیر کرد. البته برای گیشدر (Periploca aphyla) هم قلمه و هم بذر مناسب است ولی برای تکثیر در سطح وسیع طبیعی است که بذر اقتصادی تر و آسانتر است. با توجه به اینکه هر سه گونه انتخاب شده بومی استان هرمزگان می باشند و نیز با توجه به محدوده پراکنش و دامنه ارتفاعی حضور هر سه گونه، لذا محدودیتی برای استفاده در برنامه های جنگلکاری و فضای سبز شهری شهرستان بندرعباس از لحاظ اقلیمی و اکولوژیکی برای هر سه گونه مورد مطالعه وجود ندارد. واژه های کلیدی: استان هرمزگان، بنگلا، پیچیلوک، تکثیر، گیشدر.

استان هرمزگان, بنگلا, پیچیلوک, تکثیر, گیشدر