تاثیر مقادیر گوناگون آبیاری بر ویژگی های آناتومی چوب و بیومتری الیاف دو گونه ی برتر صنوبر

سابقه و هدف: کمبود چوب خام، یکی از بزرگ ترین دشواری های صنعت چوب و کاغذ کشور است. با توجه به وضع قوانین محدود کننده ی قطع درختان جنگلی، توجه بیشتر به پرورش چوب به عنوان شیوه ای جایگزین برای تامین مواد اولیه ی صنایع، ضروری به نظر می رسد. از سوی دیگر، محدودیت منابع آبی در کشور و نیاز قابل ملاحظه ی صنوبر کاری به منابع آبی باعث شده که معرفی گونه ها یا ارقامی از صنوبر که ضمن تولید و بازدهی مناسب، نیاز آبی کم تری داشته و از بردباری بهتری برخوردار باشند، مورد توجه قرارگیرد. با این حال، در پژوهش های اینچنینی، تمرکز تنها بر زنده مانی و یا حجم تولید بوده و کیفیت چوب مورد توجه قرار نگرفته است. در یکی از این پژوهش ها که در ایستگاه تحقیقاتی البرز (وابسته به موسسه ی تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور) انجام شده، چندین کلن/گونه ی مختلف صنوبر به مدت بیش از شش سال تحت رژیم های مختلف آبیاری (4روزه ، 8 روزه و 12روزه) قرارگرفته اند و نتایج حاصله نشان داد که زنده مانی و رشد قطری و طولی صنوبرها در دو تیمار 4 و 8 روزه تفاوت معنی داری وجود ندارد. با این حال، تاثیر احتمالی این دو بازه ی آبیاری بر کیفیت چوب نانشاخته بود. از این رو، هدف این پژوهش، بررسی تاثیر میزان آبیاری 4 روزه و 8 روزه بر ویژگی های آناتومی چوب و بیومتری الیاف دو گونه ی برتر صنوبر می باشد. علاوه براین، این پژوهش تلاش دارد از منظر کیفیت چوب، رژیم آبیاری بهینه را برای دو گونه ی صنوبر معرفی نموده و از نظر فیزیولوژی ارتباط بین آبیاری و کیفیت چوب را تفسیر نماید. مواد و روش ها: برای انجام پژوهش، با مشورت مجری طرح در ایستگاه تحقیقاتی البرز، دو گونه ی برتر صنوبر (اورامریکن و تبریزی) و از هر رژیم آبیاری، سه درخت برای بررسی انتخاب شدند. با استفاده از مته رویش سنج، مغزی هایی از پوست تا مغز هر درخت استخراج شده و در آزمایشگاه، ویژگی های آناتومی چوب و الیاف پنج حلقه ی آخر نمونه ها شامل پهنای حلقه ی رویشی، اندازه و طول آوندها، طول، قطر و ضخامت دیواره ی فیبرها اندازه گیری شدند. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که اثر مستقل طول دوره ی آبیاری بر روی پهنای حلقه ی رویش، طول و پهنای آوند و ضخامت دیواره ی فیبر معنی دار بوده ولی رژیم آبیاری روی طول و پهنای فیبر اثر معنی داری نگذاشته است. در مورد هر دو گونه، افزایش بازه ی آبیاری از 4 روز به 8 روز باعث کاهش سرعت رشد و در نتیجه کاهش پهنای حلقه رویش شد. نوع گونه نیز روی شدت کاهش رشد موثر بود؛ به نحوی که گونه ی تبریزی حساسیت کم تری نسبت به رژیم آبیاری نشان داد و کاهش بازه ی آبیاری در آن تاثیر اندکی روی کاهش پهنای حلقه رویش گذاشت. درمجموع می توان نتیجه گیری کرد که در مورد گونه ی اورامریکن، اگر ویژگی های آناتومی چوب مدنظر باشد آبیاری 8 روزه تفاوت چندانی با آبیاری 4 روزه ندارد و حتی درمورد برخی ویژگی ها (مانند طول الیاف)، آبیاری 8 روزه نتیجه بهتری نیز حاصل آورده است. بنابراین برای صرفه جویی در مصرف آب، آبیاری 8 روزه به جای آبیاری 4 روزه توصیه می شود. در مورد گونه ی تبریزی هم این گزاره کمابیش صادق است؛ چراکه به نظرنمی رسد کاهش طول الیاف این گونه به حدی باشد که افزایش 4 روزه ی بازه ی آبیاری را توجیه کند. همچنین در این پژوهش نشان داده شد که رشد قطری و طول الیاف صنوبر (به عنوان دو ویژگی مهم کاربردی) متاثر از مولفه های متفاوتی بوده و با مدیریت درست و شناخت مولفه های تاثیرگذار، می توان همزمان سرعت رشد و طول الیاف را در این گونه افزایش داد.

Keywords:

صنوبر , آبیاری , طول الیاف , پهنای حلقه رویش , ویژگی های آوندی