علی اصغر واحدی - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران
رضا اخوان - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
علیرضا بیژنی نژاد - اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- نوشهر

سابقه و هدف: تحلیل الگوی مکانی و نحوه اجتماع پذیری بین گونه ای درختان در مراحل تحولی توده های طبیعی مهم ترین پیش نیاز لازم برای پروژه های شبیه سازی، احداث و توسعه جنگل ها محسوب می شود. از این رو، در پژوهش حاضر با تحلیل الگوی پراکنش درختان گونه های آندمیک سفیدپلت و انجیلی و رقابت بین آنها در پارک جنگلی جلگه ای نور، هدف نهایی دریافت اطلاعات مناسب برای توسعه پایداری، شبیه سازی و اجرای جنگل شناسی همگام با طبیعت در شرایط غیرحفاظتی می باشد. مواد و روش : در منطقه مورد مطالعه مراحل مختلف تحولی توده های طبیعی شامل مرحله صعود، اوج و تخریب با استفاده از شاخص های تعریف شده در سطح یک هکتار از یکدیگر تفکیک شده و مختصات درختان گونه های هدف با استفاده از GPS و روابط دکارتی حاصل شدند. برای ترسیم الگوی پراکنش و نحوه رقابت بین گونه ای درختان به ترتیب از شاخص تک متغیره و دومتغیره رایپلی استفاده شد. در روش رایپلی برای آزمون معنی دار بودن تفاوت الگوی مشاهده شده با الگوی تصادفی به عنوان فرض صفر و اثرات متقابل بین گروه ها از آزمون مونت کارلو استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از آماره تک متغیره رایپلی نشان داد که درختان سفیدپلت در مرحله صعودی در فاصله 14- 9 متری، در مرحله اوج در فواصل بیش از 7 متری و در مرحله تخریب در فواصل 35- 8 متری دارای تراکم کپه ای و در بقیه موارد دارای پراکنش تصادفی بودند. همچنین نتایج نشان داد که پراکنش درختان انجیلی در مرحله صعودی در تمام فواصل به صورت تصادفی، در مرحله اوج در فواصل 39- 20 دارای الگوی کپه ای و در بقیه فواصل به طور مختلط تصادفی یا کپه ای می باشد. در مرحله تخریب نیز درختان انجیلی فقط در فواصل 32- 6 متری به طور کامل دارای پراکنش کپه ای هستند. در هیچ یک از موارد مذکور الگوی پراکنش منظم از درختان گونه های مذکور مشاهده نشد. نتایج حاصل از آماره دو متغیره رایپلی حاکی از آن است که اگر چه در مراحل مختلف تحولی بین درختان سفیدپلت و انجیلی در برخی فواصل ارتباط مستقل وجود دارد ولی در حداکثر فواصل تعریف شده دارای ارتباط جذب هستند. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که درختان گونه های آندمیک مورد مطالعه در کلیه مراحل تحولی دارای الگوی پراکنش منظم نبودند که تاثیرپذیری پراکنش آنها را در ارتباط با رویدادهای طبیعی را نشان می دهد. همچنین نتایج نشان داد که تراکم هر چه بیشتر درختان انجیلی در ارتباط با انبوهی پراکنش درختان سفیدپلت بوده است و نتایج جالب توجه این بود که در کلیه مراحل تحولی در هیچ یک از فواصل موجود رابطه دفع بین درختان گونه های مذکور وجود نداشت.

انجیلی, پارک جنگلی نور, رقابت, سفیدپلت