اثر نوع هورمون و بستر پایه بر پرآوری و ریشه زایی گیاه دارویی قره قات (Ribes khorasanicum)

قره قات (Ribes khorasanicum) گیاهی درختچه ای و بدون خار متعلق به تیره تک جنسی انگور فرنگی است؛ از این جنس حدود 150 گونه شناسایی شده است که عمدتا در مناطق معتدله نیمکره شمالی پراکنش دارند. رویشگاه های گونه قره قات خراسانی به دلیل بهره برداری بی رویه از میوه و چرای بی رویه دام در گذشته وحال حاضر، دچار تخریب شده است؛ از سویی بذور آن دارای درصد قوه نامیه پایینی است و تجدید حیات گونه در رویشگاه های آن تنها از طریق ریزوم صورت می گیرد. لذا یکی از راه های حفظ و احیاء این گونه ارزشمند ریزازدیادی از طریق کشت بافت می باشد. در این تحقیق اثر دو نوع سیتوکینین BAP و کینتین در حضور یا عدم حضور اکسین بر پرآوری و رشد شاخه های پرآوری شده مورد بررسی قرار گرفت. هم چنین اثر غلظت عناصر غذایی و میزان ساکارز بستر پایه، هورمون IBA و BAP بر ریشه زایی و طول ریشه گیاهچه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که هورمون BAP از ساقه زایی بهتری نسبت به کینتین برخوردار است. مناسب ترین بستر جهت پرآوری گیاهچه های این گونه، محیط MS همراه با یک میلی گرم بر لیتر هورمون BAP می باشد. جهت ریشه زایی مناسب ترین بستر، MS تعدیل یافته که در آن غلظت ساکارز به نصف تقلیل یافته (15 گرم در لیتر)، همراه با غلظت های 5/0 تا 2 میلی گرم در لیتر هورمون IBA بود، استفاده از 1/0 میلی گرم در لیتر BAP باعث کاهش درصد ریشه زایی و طول ریشه شد. گیاهچه ها در بستر، MS تعدیل یافته از بیشترین طول ریشه برخوردار بودند بیشترین طول ریشه در غلظت دو میلی گرم در لیتر هورمون IBA حاصل شد. گیاهچه های تولیدی سپس با حدود 86 درصد زنده مانی با موفقیت به شرایط خارج شیشه و به درون گلخانه منتقل شدند.

Keywords:

Ribes khorasanicum , ریزازدیادی , BAP , طول ریشه