جعفر حسین زاده - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام
علی نجفی فر - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام

سابقه و هدف: بروز پدیده زوال در جنگل­های بلوط زاگرس در سال­های اخیر، ضرورت انجام بررسی و پژوهش در زمینه عوامل و شیوه­های گسترش آن را ایجاب نموده است. بررسی عکس­العمل درختان و توده جنگل در مقابل این پدیده و توزیع آن در طبقات اندازه درختان برای جنگلشناسان از اهمیت خاصی برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی ارتباط اندازه (قطر و ارتفاع) درختان بلوط با میزان ابتلاء به خشکیدگی و توزیع آن در طبقات قطری و ارتفاعی درختان انجام شده است. مواد و روشها: تعداد 12 توده از جنگلهای بلوط ایرانی (Quercus brantii) دچار خشکیدگی، در شرایط مختلف رویشگاهی جنگل مله سیاه از توابع استان ایلام انتخاب و در هریک از توده­ها، یک خط ترانسکت تصادفی و در طول هر ترانسکت 3 قطعه نمونه مربعی 25 آری مشخص و اطلاعات مربوط به قطر و ارتفاع درختان تودها در قطعات نمونه اندازه گیری و ثبت گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات و بررسی توزیع زوال در طبقات قطری و ارتفاعی، در قالب آنالیز واریانس یک­طرفه و با بهره­گیری از نرم­افزارهای مناسب از قبیلSPSS  و Excel صورت گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بجز طبقه قطری اول (زیر 10 سانتیمتر) در بقیه طبقات روند کاهشی که نشان دهنده ناهمسالی توده بود، مشاهده گردید. همچنین توزیع اندازه درختان حاکی از آن است که حدود 86 درصد درختان، کمتر از 40 سانتی متر قطر داشتند. شکل کلی نمودار توزیع ارتفاع جنگل بصورت نرمال دو کوهانه است و توزیع اندازه درختان حاکی از آن بود که حدود 70 درصد درختان ارتفاعی بین 4 تا 8 متر داشتند. نتیجه گیری: گرچه درصد بیشتری از درختان طبقات قطری و طبقات ارتفاعی بالاتر دچار خشکیدگی شده بودند، اما خشکیدگی مشابه روند توزیع کل درختان بوده و در همه طبقات دیده شد. تجزیه و تحلیل رابطه بین قطر برابر سینه و ارتفاع درختان بلوط با میزان خشکیدگی در آنها هیچگونه تفاوت معنی­داری را نشان نداد

زوال, بلوط, توزیع قطری, توزیع ارتفاعی, ایلام