تاثیر کم آبیاری و نانو کود بر خصوصیات زایشی گیاه ریحان (basilicum L. Ocimum)

چکیده سابقه و هدف: ریحان (Ocimum basilicum L.) یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) است که به عنوان گیاه دارویی، ادویه ای و همچنین به صورت سبزی تازه مورداستفاده قرار می گیرد. امروزه با افزایش جمعیت، کم شدن منابع آبی و همچنین افزایش قیمت زمین های کشاورزی، کشاورزی به روش مکانیزه از اهمیت خاصی برخوردار شده و در این میان با ورود نانوتکنولوژی به عرصه تولید کودها، از یک سو به دلیل پایین آمدن pH محصولات و نیز ریز شدن ذرات کودی تا حد یون قدرت جذب آن ها توسط گیاه به نحو چشمگیری افزایش یافته و از سوی دیگر با توجه به نیاز کمتر به کودها توجیه اقتصادی و هزینه تولید در واحد سطح برای کشاورزان بسیار مناسب شده است. مواد و روش ها: تحقیق حاضر جهت بررسی اثر متقابل کم آبیاری، بافت خاک و استفاده از نانو کود بر اجزای عملکرد گیاه ریحان دارویی بود که در دو بافت سبک (W1) و متوسط (W2) روی گیاه ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای کم آبیاری شامل سه سطح آبیاری (ETc %100I1=)، (ETc %75I2=) و (ETc %50I3=) و تیمار کود شامل 3 سطح نانو کود با غلظت کامل (F1)، 70 درصد غلظت نانو کود (F2) و عدم استفاده از نانو کود (F3) بر روی بوته ها اعمال گردید. یافته ها: نتایج آنالیز واریانس حاکی از آن بود که آبیاری اثر معنی داری روی موسیلاژ، شاخص تورم، درصد اسانس، وزن بذر در بوته، تعداد بذر در بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد و ارتفاع گل آذین، تعداد گره در بوته و عملکرد دانه دارد. بررسی اثر متقابل بافت خاک، نانو کود و آبیاری روی پارامترهای اشاره شده در سطح 01/0 معنی دار شده به طوری که بیشترین مقدار موسیلاژ (40/0 گرم) در تیمار F2I2W1، شاخص تورم (67/67 میلی لیتر) در تیمار F1I1W2، درصد اسانس (833/0) در تیمار F1I3W1، تعداد گره در بوته (125)، ارتفاع گل آذین (66/10 سانتی متر)، تعداد بذر در بوته (2712)، وزن بذر در بوته (36/3 گرم) در تیمار F1I1W2 و کمترین آن نیز در تیمار W2I3F3 به-دست آمد. همچنین بیشترین مقدار عملکرد دانه (26/61 گرم بر مترمربع) در تیمار با بافت خاک لومی-شنی، آبیاری کامل و نانو کود با غلظت 100 درصد (W1I1F1) حاصل شد که نشان دهنده تاثیر نانو کود بر بهبود عملکرد ریحان است. نتیجه گیری: نتایج تحقیقات حاکی از آن بود که تیمار آبیاری اثر معنی داری روی خصوصیات رشد گیاه ریحان داشته است و با افزایش تنش بر گیاه ریحان به علت کمبود رطوبت لازم برای رشد مطلوب گیاه منجر به کاهش صفات موردبررسی و حصول نامطلوب شاخص های رشد شده است. درحالی که با افزایش تنش آبی درصد اسانس گیاه ریحان افزایش یافته است، به طوری که بیشترین درصد اسانس در تیمارF1I3W1 و F1I3W2 به دست آمد و نشان می دهد که نانو کود تاثیر مثبتی بر درصد اسانس گیاه ریحان داشته است. نتایج نشان می دهد که آبیاری، بافت خاک و نانو کود اثر معنی داری روی موسیلاژ و شاخص تورم دارد به طوری که در سطح احتمال 99 درصد معنی دار شده است.

Keywords:

: اسانس گیاه , عملکرد دانه , موسیلاژ , شاخص تورم