عبدالله طاهری تیزرو - دانشیار گروه مهندسی آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
میلاد قلعه بان تکمه داش - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آب، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
حمید زارع ابیانه - دانشیار گروه مهندسی آبیاری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

سابقه و هدف: تحلیل گروداران یکی از فاکتورهای کلیدی و تاثیرگذار در موفقیت سیاست های مدیریتی در هر زمینه ای است. این ابزار آمار مفیدی در مورد افرادی که در طرح های مدیریت منابع آب اثرگذار هستند ارائه می دهد. اطلاعات حاصل از تحلیل گروداران می تواند به عنوان ورودی مدل ها و تحقیقات دیگر در نظر گرفته شوند که جهت برنامه ریزی طرح ها و سیاست های آینده و ارزیابی میزان موفقیت آن ها استفاده می شوند. استفاده از روش های مدیریت مشارکتی در اجرای طرح های مدیریت منابع آب میزان مشارکت گروداران را در مناطق مختلف بررسی می کند و اثر ایشان را در موفقیت طرح های مدیریتی ارزیابی می نماید. مشارکت گروداران به ترتیب با منافع و قدرت و به تبع آن اهمیت ایشان در ارتباط است. مدل سازی قدرت گروداران و بررسی ارتباط آن میان سایر خصوصیات ایشان ارائه اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این تحقیق ارائه راهکاری جهت تدقیق و تسهیل تحلیل گروداران است، لذا مدلی برای شبیه سازی اهمیت و قدرت گروداران در شبکه آبیاری قزوین جهت تحلیل سیاست های مدیریتی در حوزه مدیریت منابع آب ارائه شده است. مواد و روش ها: جهت جمع آوری اطلاعات اولیه برای مدل سازی و شناسایی خصوصیات گروداران، از پرسشنامه ها و برگزاری جلسات مصاحبه با گروداران کلیدی استفاده شده است. به منظور تعیین گروه های کلیدی گروداران از تحلیل سلسله مراتبی همراه با تلفیق نظرخبره استفاده شد. با استفاده از چهارچوب-های تحلیل گروداران که از پیش تبیین شده بودند مدل شبیه سازی و واسنجی خصوصیات گروداران تعریف و ایجاد شد. جهت واسنجی و تخمین پارامترهای مدل شبیه سازی خصوصیات گروداران از الگوریتم ژنتیک استفاده شد. سپس قدرت و اهمیت گروداران با استفاده از مدل خصوصیات ایشان ارزیابی شد و نتایج آن واسنجی و با روش های پیشین مقایسه گردید. یافته ها: از تحلیل سطح آگاهی گروداران مشخص شد که عوامل آگاهی دهنده در میان گروداران مانند رسانه یا سایر گروه ها بایستی اطلاعات بیشتری در زمینه منابع آب منطقه داشته باشند. از سوی دیگر آگاهی پایین سیاست مداران که نقش مهمی در تامین منابع آب در منطقه ایفا می کنند نگران کننده است. برخی از گروداران در گروه سیاستمداران و مدیران سازمان ها از لحاظ جایگاه اجتماعی در منطقه از مقبولیت قابل توجهی برخوردار هستند که باعث می شود جزو شاخص ترین گروداران قرار گیرند. از لحاظ اهمیت نیز گروداران در گروه های سیاست مداران و مدیران جزو قدرتمندترین افراد و مصرف کنندگان شهری ضعیف ترین گروداران از این منظر هستند. همچنین مشخص شد که مدل ارائه شده از دقت قابل قبولی برخوردار است به طوری که میانگین خطای مطلق در ارزیابی شبیه سازی اهمیت 487/0 بدست آمد. نتایج تحقیقات نشان داد که بین سطح دانش، منابع، رهبری، قدرت و اهمیت گروداران اندرکنش وجود دارد. از سوی دیگر خطرات بالقوه و فرصت های ایجاد گروه های گروداران تبیین شدند. از نتایج دیگر این تحقیق می توان به تعیین اندرکنش های پنهان بین گروداران نام برد که با استفاده از چهارچوب تئوری گروداران تبیین شده اند. نتیجه گیری: این تحقیق در راستای کمک به مدیران و تصمیم گیرندگان شبکه آبیاری قزوین انجام گرفت تا از این طریق بتوانند عواقب ناشی از فشارهای گروداران ذی نفوذ در بهره بردای بیش ازحد از منابع آب را مشاهده کنند. نتیجه کلی حاصله مشخص کرد که ایجاد دیدگاه مثبت در مورد حفاظت از منابع آب از طریق کاهش گروداران مخالف با استفاده از ایجاد منافع بومی و ارائه تسهیلات قابل انجام است. بنابراین تشویق گروداران مخالف در راستای حفاظت از منابع آب در منطقه می تواند تشکل های حامی منابع آب را در وضعیت بهتری نسبت به گروداران مخالف قرار دهد. نتیجه دیگر اینکه، با بکارگیری تحلیل گروداران به صورت مستمر می توان کمک شایان ذکری برای مشاهده اندرکنش های گروداران و تشخیص فرصت های بالقوه در راهکارهای مدیریتی انجام داد.

منابع آب, تحلیل گروداران, قدرت, شبیه سازی, بهینه سازی