تاثیر کاربرد کودهای دامی، بیوچار آن ها و قارچ های مایکوریز آربوسکولار بر غلظت شکل های شیمیایی پتاسیم در یک خاک آهکی

سابقه و هدف: امروزه به دلیل مزایای بی شمار کودهای آلی و شیمیایی، استفاده از آنها در کشاورزی ارگانیک در حال افزایش می باشد. اخیرا، تبدیل کودهای آلی به بیوچار نیز به عنوان یک کود آلی جایگزین و پایدار، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. پتاسیم یک عنصر ضرروی برای تولید محصول است. کاربرد مواد آلی مختلف در خاک ممکن است بر مقدار شکل های مختلف پتاسیم در خاک موثر باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کاربرد قارچ های مایکوریز آربوسکولار، کودهای حیوانی (گوسفندی و مرغی) و بیوچار حاصل از آن ها بر غلظت شکل های شیمیایی پتاسیم و ارتباط این شکل ها با غلظت پتاسیم گیاه ذرت در یک خاک آهکی بود. مواد و روش ها: آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه انجام گرفت. تیمارها شامل پنج سطح کود آلی (بدون کاربرد کود آلی، کود گوسفندی، کود مرغی، بیوچار کود گوسفندی و بیوچار کود مرغی هر کدام 2 درصد وزنی) و تلقیح قارچی در سه سطح (بدون تلقیح، تلقیح با قارچ گلوموس ورسیفرم و تلقیح با قارچ فونلیفورمیس-موسه) بود. بیوچارها در دمای 500 درجه سلسیوس و به مدت 4 ساعت در شرایط اکسیژن محدود تهیه شدند. مقداری مناسب از لایه سطحی (عمق 0-20 سانتیمتر) یک خاک آهکی برداشته و پس از عبور از الک 2 میلی متری، طبق طرح آزمایشی توسط کودهای آلی و قارچ های مایکوریز تیمار شدند. پس از آن کشت گیاه به تعداد 5 بذر ذرت (سینگل گراس 704) در عمق حدود 2 سانتی متری در گلدان های پلاستیکی انجام شد. در طول دوره رشد گیاه، رطوبت خاک با استفاده از آب مقطر در حدود 80 درصد ظرفیت مزرعه نگهداری شد. پس از 10 هفته، اندام هوایی گیاهان برداشت شده و ریشه ها از خاک جدا شدند. پس از هواخشک شدن خاک گلدان ها و عبور از الک دو میلی متری، غلظت شکل های شیمیایی پتاسیم (محلول، تبادلی و غیرتبادلی) اندازه گیری شد. همچنین جذب پتاسیم اندام هوایی نیز از حاصلضرب غلظت پتاسیم اندام هوایی در وزن خشک اندام هوایی محاسبه شد. یافته ها: : نتایج نشان داد که کودهای حیوانی و بیوچار آن ها سبب افزایش مقدار پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی در خاک گردیدند (به ترتیب از 8 تا 65، 43 تا 128 و 29 تا 72 میلی گرم بر کیلوگرم افزایش نسبت به شاهد). به طورکلی افزایش مقدار شکل های پتاسیم با کاربرد کود گوسفندی و بیوچار آن بیشتر از کود مرغی و بیوچار آن بود. تبدیل کودهای آلی به بیوچار، سبب کاهش مقدار پتاسیم محلول و افزایش مقدار پتاسیم تبادلی و غیرتبادلی گردید. قارچ فونلیفورمیسموسه سبب کاهش پتاسیم محلول و افزایش پتاسیم غیرتبادلی و قارچ گلوموس ورسیفرم سبب کاهش پتاسیم محلول و افزایش پتاسیم تبادلی گردید. مقدار پتاسیم عصاره گیری شده توسط اسید نیتریک (مجموع شکل های پتاسیم) در خاک تیمار شده با کودهای آلی نسبت به بیوچار آن ها کمتر بود. کاربرد بیوچار کود مرغی سبب افزایش تاثیر هر دو نوع قارچ بر مقدار پتاسیم خاک گردید؛ درحالی که کاربرد بیوچار کود گوسفندی سبب کاهش تاثیر قارچ ها بر هر سه شکل پتاسیم شد. مواد آلی و کودهای زیستی سبب افزایش معنی دار مقدار پتاسیم جذب شده گردیدند (به ترتیب 16 تا 217 و 14 تا 36 میلی گرم در گلدان افزایش نسبت به شاهد). غلظت پتاسیم در بخش های هوایی گیاه ارتباط مثبت و معنی داری با همه ی شکل های پتاسیم خاک داشت. نتیجه گیری: کودهای آلی کاربردی (گوسفندی و مرغی) در افزایش شکل محلول پتاسیم نسبت به بیوچار آن ها تاثیر بیشتری داشتند درحالی که بیوچار آن ها مقدار شکل های تبادلی و غیر تبادلی پتاسیم را نسبت به ماده اولیه بیشتر افزایش دادند. همچنین کاربرد هر دو قارچ مایکوریز سبب کاهش شکل محلول پتاسیم شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که کاربرد مواد آلی و قارچ های مایکوریز با تاثیری که بر مقدار شکل های مختلف پتاسیم در خاک دارند، می توانند بر مقدار جذب این عنصر و پتانسیل آبشویی آن اثر بگذارند.

Keywords:

فونلیفورمیسموسه , گلوموس ورسیفرم , بیوچار کود مرغی , پتاسیم محلول , پتاسیم تبادلی