الهام عزیزی - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور
قربانعلی اسدی - گروه زراعت، دانشگاه فردوسی مشهد
رضا قربانی - گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سرور خرم دل - گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

سابقه و هدف: کشت مخلوط، عملیات کشت دو یا چند گیاه زراعی در یک قطعه زمین در طی یک فصل زراعی می باشد که هدف عمده آن، مطابقت نیازهای گیاهی با منابع رشدی در دسترس و نیروی کارگری است. مهمترین سودمندی کشت مخلوط، تولید عملکرد بالاتر در قطعه معینی از زمین با بهره گیری از ویژگی های متعدد گیاهان زراعی نظیر ساختار پوشش گیاهی، قابلیت توسعه ریشه، ارتفاع، نیازهای غذایی و به تبع آن، استفاده کارا از منابع رشدی ذکر شده است. تحقیقات نشان می دهد که در الگوهای تک کشتی و مخلوط، واکنش هر یک از گیاهان به انواع منابع کودی متفاوت است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر نوع الگوی کشت و سطوح مختلف کود دامی بر توان رقابتی و خصوصیات زراعی دو گیاه زراعی سیر و اسفناج بود. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91- 1390 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه سطح کود دامی ( 0، 10 و 20 تن در هکتار) در کرت های اصلی و شش نوع الگوی کشت (تک کشتی سیر، تک کشتی اسفناج و کشت مخلوط ردیفی سیر و اسفناج با نسبت های 1:1، 2:2، 3:3 و4:4) در کرت های فرعی بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع، وزن تر و خشک اسفناج و سیر، نسبت نور در قسمت تحتانی به فوقانی پوشش گیاهی و شاخص های نسبت برابری زمین، ضریب تهاجم و نسبت رقابت در کشت های مخلوط بود. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش سطح کود دامی تا 20 تن در هکتار، وزن تر اسفناج به طور معنی داری افزایش یافت، ولی این روند در رابطه با وزن خشک اسفناج مشاهده نشد. با تغییر الگوی کشت نیز وزن تر و خشک اسفناج به طور معنی داری تحت تاثیر قرار گرفت. بیشترین وزن تر و وزن خشک اسفناج به ترتیب در الگوهای کشت مخلوط 4:4 سیر و اسفناج و تک کشتی اسفناج مشاهده شد. بررسی اثر متقابل الگوی کشت و کود دامی نشان داد که بیشترین وزن تر و خشک اسفناج به ترتیب در الگوهای کشت 1:1 و 4:4 سیر و اسفناج تحت شرایط اعمال 20 تن در هکتار کود دامی حاصل شد. کمترین وزن خشک اسفناج نیز مربوط به الگوی ردیفی 3:3 سیر و اسفناج با اعمال 20 تن در هکتار کود دامی بود. وزن تر و خشک سیر، تحت تاثیر معنی دار سطوح مختلف کودی قرار نگرفت، اما نوع الگوی کشت بر وزن تر و خشک سیر تاثیر معنی داری داشت. بیشترین وزن تر و خشک سیر در الگوی تک کشتی سیر تحت شرایط عدم اعمال کود حاصل شد. نتابج نشان داد که شاخص نسبت برابری زمین در کلیه الگوهای کشت مخلوط، بیشتر از یک بود که این امر، نشان از برتری الگوهای مخلوط مورد بررسی نسبت به تک کشتی هر یک از اجزاء داشت. نتیجه گیری: به طور کلی، بیشترین مقدار شاخص های نسبت برابری زمین، نسبت رقابت و ضریب تهاجم و کمترین مقدار نسبت نور در قسمت تحتانی به فوقانی پوشش گیاهی در تیمار تلفیقی الگوی کشت مخلوط 1:1 سیر و اسفناج در شرایط اعمال 20 تن در هکتار کود دامی حاصل شد.

تک کشتی, کشت مخلوط, نسبت برابری زمین, وزن خشک