علی مومن پور - استادیار مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران.

سابقه و هدف: مرکبات از مهم ترین محصولات باغی در جهان به شمار می آیند که هم به صورت تازه خوری و هم آب میوه برای سلامتی مصرف کننده مفید می باشند. با توجه به مضرات استفاده از سموم شیمیایی برای انسان و محیط زیست، دستاوردهای جدید در استفاده از موادی که اثرات سوء و زیان آور برای انسان و محیط را به همراه نداشته باشند، حائز اهمیت می باشد. استفاده از ترکیبات طبیعی مانند جیبرلین ها می تواند در فرمولاسیون تجاری در مراحل رشد سریع میوه، قبل از برداشت و پس از برداشت مورد استفاده قرار گیرد که عکس العمل های اقتصادی را در پی دارد. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثر جیبرلیک اسید بر خصوصیات کمی و کیفی میوه نارنگی انشو میان رس و دستیابی به بهترین زمان محلول پاشی، انجام شد. مواد و روش ها: به منظور ارزیابی اثر جیبرلیک اسید بر خصوصیات کمی و کیفی میوه نارنگی انشو میان رس آزمایشی در سال 1394- 1395 با دو عامل جیبرلیک اسید در 5 سطح (0، 10، 30، 50 و 70 میلی گرم در لیتر) در سه زمان (60، 45 و 30 روز قبل از برداشت) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. در پایان آزمایش، صفات مورفولوژیک، کمی و کیفی میوه و خسارت مگس مدیترانه ای، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد با اعمال تیمار جیبرلیک اسید و افزایش غلظت آن در تمامی زمان های مطالعه شده، وزن تک میوه، عملکرد در هر درخت و عملکرد در هر هکتار، به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش یافت ولی بیشترین میزان افزایش با تیمار جیبرلیک اسید 70 میلی گرم در لیتر محلول پاشی شده در 60 روز قبل از برداشت، مشاهده شد. همچنین درصد ریزش میوه ها در قبل از برداشت، درصد خسارت مگس مدیترانه ای در تمامی تیمارهای اعمال شده به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت. تیمار جیبرلیک اسید با غلظت-های 30، 50 و 70 میلی گرم در لیتر زمان رسیدن میوه را به طور معنی داری نسبت به شاهد به تاخیر انداخت. نتیجه گیری: در مجموع، تیمار جیبرلیک اسید توانست کمیت و کیفیت میوه را به طور معنی داری افزایش دهد. در بین زمان های مطالعه شده، زمان 60 روز قبل از برداشت به عنوان بهترین زمان انتخاب شد. هر چند با افزایش غلظت جیبرلیک اسید تا تیمار 70 میلی گرم در لیتر، درآمد ناخالص باغدار به ازای فروش کل محصول و درآمد ناخالص باغدار به ازای افزایش عملکرد نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش یافت. اما بیشترین نسبت درآمد کل و نسبت درآمد حاصل از افزایش عملکرد به ازای هر واحد هزینه در ازای مصرف جیبرلیک اسید، در تیمار جیبرلیک اسید 10 میلی گرم در لیتر محلول پاشی شده در زمان 60 روز قبل از برداشت به ترتیب به میزان 43/219 و 49/22 تومان مشاهده شد.

نارنگی انشو, جیبرلیک اسید, افزایش عملکرد, افزایش درآمد ناخالص, مگس مدیترانه ای