سارا کریمی زینکانلو - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
خدایار همتی - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمد خیرخواه - استادیار گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی مجتمع آموزش عالی شیروان

سابقه و هدف: امروزه برای داشتن یک نظام کشاورزی پایدار، استفاده از نهاده هایی که جنبه های اکولوژیکی نظام را بهبود بخشند و مخاطرات محیطی را کاهش دهند ضروری به نظر می رسد. گیاهان خانواده نعناعیان از قرنها پیش در اکثر کشورها به عنوان چاشنی یا ادویه غذاها و هم چنین به عنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماری های ویروسی استفاده می شده اند. کاکوتی Ziziphora clinopodioides) Lam.) یکی از گیاهان دارویی و معطر است که به عنوان دمنوش و چای برای معالجه گلودرد، بی نظمی های گوارشی، بادشکن، ضد عفونی کننده و التیام دهنده زخم و همچنین در صنایع غذایی و لبنی استفاده می شود. این گیاه پراکنش نسبتا وسیعی در مناطق مختلف آب و هوایی ایران به ویژه مناطق کوهستانی در استانهای خراسان، آذربایجان، همدان، کرمانشاه و سایر مناطق کوهستانی دارد (14). بنابراین، با در نظر گرفتن اهمیت گیاه دارویی کاکوتی، این آزمایش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف کود های آلی گاوی و مرغی بر برخی خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی کاکوتی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شیروان و آزمایشگاه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 93-92 اجرا شد. تیمار ها ی مورد مطالعه شامل: 3 سطح کود دامی از نوع گاوی (5، 10 و 15 تن در هکتار)، 3 سطح کود مرغی (2، 4 و 6 تن در هکتار) و شاهد (بدون مصرف کود) بود. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع، قطر تاج پوشش، گسترش طوقه، عملکرد وزن تر و خشک و میزان کلروفیل بوته بود. یافته ها: نتایج نشان داد تیمار ها روی صفات مورد بررسی در سطح 1٪ تاثیر معنی داری داشت. مصرف کودهای آلی باعث افزایش میزان صفات ظاهری نظیر ارتفاع، قطر تاج و طوقه، عملکرد وزن تر و خشک، میزان کلروفیل بوته شد. بر اساس نتایج آزمون مقایسه میانگین ها بیشترین میزان ارتفاع بوته (91/28 سانتیمتر) با کاربرد 10 تن کود گاوی، بیشترین میزان قطر تاج پوشش گیاهی (90/31 سانتیمتر) و قطر طوقه (15/10 سانتیمتر) در تیمار 4 تن در هکتار کود مرغی، بیشترین عملکرد وزن تر (17/412 گرم در متر مربع) و خشک (88/148 گرم در متر مربع) در تیمار 10 تن کود گاوی و بیشترین میزان کلروفیل (12/64 میلی گرم بر سانتیمتر مربع) در تیمار 15 تن در هکتار کود گاوی حاصل شد. همچنین در بررسی فنول و آنتی اکسیدان گیاه مشاهده شد که بیشترین میزان این صفات (به ترتیب 472/0و 703/59) در شاهد بدست آمد. بیشترین میزان فلاونوئید (273/0 میلی گرم بر گرم) هم در تیمار های 5 تن در هکتار کود گاوی، 2 تن در هکتار کود مرغی و شاهد (بدون مصرف کود) مشاهده شد. نتیجه گیری: بنابراین با توجه به اثر مثبت مصرف کودهای آلی بر خصوصیات زراعی و بیوشیمیایی گیاه دارویی کاکوتی، مصرف کودهای آلی بر صفات ظاهری مورد اندازه گیری اثر مثبت اما روی برخی صفات بیوشیمیایی نظیر فنول، فلاونوئید و آنتی اکسیدان تاثیر عکس داشته است. بطوریکه با افزایش مصرف کودهای آلی میزان صفات ظاهری افزایش و صفات بیوشیمیایی کاهش نشان دادند.

کود گاوی, کود مرغی, صفات ظاهری, صفات بیوشیمیایی