مهدی درودی - دانش آموخته کارشناسی ارشد فیزیولوژی گیاهی
محمدرضا واعظی کاخکی - عضو هیات علمی دانشگاه سبزوار
اکبر صفی پور افشار - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور

چکیده: سابقه و هدف: گل رز به عنوان ملکه گل ها از عهد باستان مورد توجه بشر بوده است. در حال حاضر یکی از محبوب ترین گل های جهان است و از لحاظ میزان تولید در صدر قرار دارد. رز ساناز یکی از انواع رز های زینتی است که امروزه به مقدار گسترده ای در فضای سبز و پارک ها مورد استفاده قرار می گیرد. رز ساناز (Rosa chinensis var. Elvis) یکی از چندین گونه رز کشور ماست که پایه های آن را به وسیله روش های سنتی تکثیر و در بازار به فروش می رسانند. از آن جایی که تولید آن از طریق روش های سنتی با محدودیت زمانی و کمبود پایه های پیوندی همراه است، این تحقیق، به دنبال تعیین شرایط بهینه ریز ازدیادی گونه رز رقم ساناز از طریق روش کشت بافت می باشد. مواد و روش ها: به منظور تکثیر این گونه، جوانه های جانبی و انتهایی شاخه های تهیه شده از نهال های پرورش یافته در گلدان به عنوان ریزنمونه استفاده شد. محیط های مورد بررسی جهت پرآوری و باززایی شامل محیط MS، MS/2 و MS/4 بود. هورمون های مورد استفاده شامل هورمون 6- بنزیل آمینو پورین (BAP) با غلظت های 0 ، 1، 3 و 5 میلی گرم در لیتر و هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت های 0، 1/0 ، 3/0و 5/0 میلی گرم در لیتر می باشد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت و هر تکرار شامل 5 ریزنمونه بود. یافته ها: نتایج نشان داد که بستر MS دارای بیشترین درصد باززایی و ترکیب تیمار بستر MS تمام غلظت، همراه با 3 میلی گرم در لیتر هورمون BAP بیشترین باززایی را به خود اختصاص داده است. بیشترین مقدار شاخه زایی در غلظت 5 میلی گرم در لیتر BAP حاصل شد. ترکیب تیمار محیط پایه MS/4 همراه با 5 میلی گرم در لیتر BAP و محیط پایه MS/4 همراه با 5/0 میلی گرم در لیترIBA و 5 میلی گرم در لیتر BAP بیشترین شاخه زایی را از خود نشان دادند. محیط MS/4 حاوی 5/0 میلی گرم در لیتر IBA و 5 میلی گرم در لیتر BAP دارای کمترین و محیط MS فاقد هورمون، بیشترین طول شاخه را داشتند. شاخه های تولیدی با موفقیت ریشه دار شدند. سپس گیاهچه های ریشه دار شده به شرایط خارج از آزمایشگاه منتقل و سازگار شدند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق می توان گفت که محیط پایهMS تمام غلظت محیط مناسبی برای گونه رز ساناز می باشد. گونه ساناز در غلظت های نسبتا بالای سیتوکینین (BAP) از باززایی و شاخه زایی نسبتا بالایی برخوردار است. با افزایش میزان سیتوکینین محیط تعداد شاخه های ایجاد شده افزایش یافت اما طول شاخه ها کاهش یافت. بیشترین رشد شاخه ها در محیط فاقد هورمون اتفاق افتاد.

رز ساناز, طول شاخه , سیتوکینین, پرآوری