محمدرضا آرام - پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(علیه السلام) و دانشجوی دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

یکی از ارکان اساسی برای انجام امر خیر، وجود منابعی است تا بتوان نیاز نیازمندان را تامین و مشکلاتشان را مرتفع نمود. این منابع به منابع مالی و غیرمالی تقسیم بندی میشود. منابع مالی برخلاف منابع غیرمالی از محدودیت نسبی برخوردارند و همواره جذب مناسب این منابع و صرف آن در مصارف پرفایده، مسئلهساز بوده است. یکی از راهکارهای اصلی جوامع غربی برای جلب منابع مالی و توزیع آن در امور عام المنفعه، سازگار پر نقص مالیات است که بخش از عواید آن از طریق خیریه ها به دهکهای پایین جامعه تزریق میشود. ام6ا در جامعه اسلامی برای عملیاتی سازی و تضمین امر خیر، دو راهکار وجود دارد؛ راهکار اصلی و اولیهعبارت است از برانگیختن عواطف و احساسات افراد؛ ام6ا اسلام به این اکتفا نکرده و واجباتی مالی مقرر داشته و آنها را هم در زمره عبادات شرعی به حساب آورده که باعث قرب و رضای بندگان به خداوند متعال میشود. در این پژوهش با استفاده از قرآن کریم و روایات معصومین(ع )، منابع تامین مالی امر خیر و حدود و ثغور و کارکرد هر یک در تحقق این مهم احصاء و استنباط شده است. مهمترین منابعی که در فقه امامیه برای تامین مالی امر خیر از آن یادشده، عبارت است از: انفال، زکات، خمس، انفاق، وقف، قرض، صدقه، هدیه، کفارات و اموال مجهولالمالک. به اعتقاد نگارنده نباید این منابع را صرفا0 در میان احکام تکلیفی تقسیمبندی کرد، بلکه باید با نگاهی کارکردگرایانه جایگاه بی بدیل هرکدام از این منابع را در تامین مالی امر خیر سنجید.

منابع مالی؛ امر خیر؛ خیریه؛ فقه؛ اسلام