بررسی و ارزیابی آسیب پذیری بافت های شهری در مقابل زلزله با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه 1 شهرداری تبریز)

از میان مخاطرات و فجایع طبیعی، زلزله یکی از مهمترین مخاطراتی میباشد که کشورهای متعددی را در طول سال تحت تاثیر قرار میدهد. با توجه به ماهیت غیرمترقبه بودن این حوادث و لزوم اتخاذ صحیح تصمیمها و اجزای عملیات متناسب با آن، برای کاهش آسیب پذیری و ایمنی، کارآمدترین و یا شاید بهترین گزینه، مدیریت و برنامه ریزی در این زمینه و توجه به اصول پدافند غیرعامل میباشد. تعریف عملیاتی پدافند غیرعامل عبارت است از اقداماتی که لازم است انجام شود تا در مواقع بروز خطر، آسیب های وارده به شهر از نظر کالبدی و اجتماعی و اقتصادی، به حداقل کاهش یابد. به عبارتی، شناخت اصول پدافند غیرعامل و تطابق اصول شهرسازی و معماری با آن باعث میگردد که محل زیست شهری در زمان رخداد پدیده های مخرب محیطی، از آسیب پذیری کمتری برخوردار بوده و از ایجاد فجایع جبران ناپذیر در مقابل پدیده های غیرمترقبه محیطی و انسانی و به طبع آن از هدر رفتن منابع انسانی و اقتصادی جلوگیری نمود. اهداف انجام تحقیق حاضر، بررسی و ارزیابی آسیب پذیری بافتهای شهری در مقابل زلزله با استفاده از رویکرد پدافند غیرعامل در منطقه 1 شهرداری تبریز، برآورد سطح آسیب پذیری نواحی مختلف منطقه 1 شهرداری تبریز با تاکید بر معیارهای محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی، بررسی اصول پدافند غیرعامل با تاکید بر زلزله و تجزیه و تحلیل شرایط منطقه 1 شهرداری تبریز در ارتباط با آن و بررسی عواملی که منجر به افزایش آسیب پذیری منطقه 1 شهرداری تبریز در برابر زلزله شده اند، میباشد. در این تحقیق از مدل منطق فازی به عنوان یکی از مهمترین مدلهای تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره فضایی استفاده شده و منطقه 1 شهرداری تبریز به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است؛ همچنین جهت بررسی میزان آسیب پذیری محدوده مورد مطالعه، از 16 شاخص ژئوفیزیکی، کالبدی و اجتماعی استفاده شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بخشهای مرکزی و شمال غربی محدوده دارای بالاترین آسیب پذیری، قسمتهای شرقی و همچنین مناطق مابین بخشهای مرکزی و غربی محدوده دارای آسیب پذیری بالایی هستند؛ نهایتا قسمتهای اندکی از شمال محدوده به علاوه تمامی بخشهای جنوبی آن، دارای کمترین آسیب پذیری در برابر زلزله هستند. بخشهایی از مرکز محدوده نیز فاقد آسیب پذیری در برابر زلزله میباشند. در کل میتوان نتیجه گرفت که منطقه 1 شهرداری تبریز دارای آسیب پذیری بالایی در برابر زلزله هست و در برنامه ریزی و طراحی آن برای توسعه، به اصول پدافند غیرعامل در برابر زلزله، توجه چندانی نشده است.

Keywords:

آسیب پذیری , زلزله , پدافند غیرعامل , منطقه 1 شهرداری تبریز