محمد اکبری ریابی - کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

آنچه معماری و شهرسازی را از هنرهای دیگر فراتر نشان میدهد، کیفیت مکانیاش است. معماری و شهرسازی سایر اشکال هنری را در دل خود دارد، بنابراین میتوان شهرسازی را جامع ترین هنر دانست؛ از طرفی، ما همواره در محیط ساخته شده و مصنوع احاطه شدهایم و نمیتوان از اثر محیط مصنوع بر انسان چشم پوشی کنیم؛ لذا معماری و شهرسازی هنر اجتناب ناپذیر مینماید. از جملات فوق میتوان اینگونه نتیجه گرفت که: شهر به مثابه بزرگترین اثر هنری ممکن تعبیر میشود. در این مقاله با همه جانبه نگری سعی گردیده، نگاه تک بعدی به دفاع و پدافند غیرعامل در معماری و شهرسازی کنار گذاشته شود و مقوله توجه به پدافند غیرعامل را به تمام مشکلات و مسائل شهری بسط دهیم. با این دیدگاه در شهرسازیالزاما، باید توجه به پدافند غیرعامل همزمان با تولد شهر زاده شود و با بلوغ شهر به اوج تکامل خود برسد.در بسیاری از کشورهای پیشرفته، تاسیسات و ساختوسازها با درنظر گرفتن نقش دومی برای آن (در مقابل تهدید) انجام میشود. لحاظ کردن نقش پدافندی ساخت وساز در دوران امنیت عقلانی تر است زیرا پس از بروز بحران به دلیل مسائل عدیده غالبا ساخت وسازها عجولانه و بدون درنظر گرفتن مسائل ایمنی و امنیتی انجام میگیرد. پس باید سعی شود که حتی الامکان طراحان و مهندسان عمران در کشور به شناخت گسترده و روشن تری از علوم دشمن شناسی و خودشناسی و ایمنی در فرآیند طراحی معماری دفاعی بپردازند. دفاع غیرعامل مجموعه ای از اقدامات دفاعی است که به کمک آن میتوان با کمترین هزینه و ادوات فنی، در مقابل هجوم ناگهانی تهدید مقاومت کرد.

پدافند، شهرسازی، پدافند غیرعامل، استراتژی دفاعی.