سکینه تاج الدینی - مربی، دانشگاه شهیدباهنر کرمان
مهدیه ضیاالدینی دشتخاکی - مربی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

با توجه به ارزشهای معماری سنتی، تحقیق در زمینه حفاظت این معماری و عناصر تشکیل دهنده بناهای تاریخی امری ضروری به نظر میرسد. زلزله مخرب سال 1382 بم، خسارات فراوانی به جا گذاشت و در برابر تخریب بسیار گسترده ای که اتفاق افتاد، فرصتهایی برای اقدامات بازسازی و سنجش روشهای مقاوم سازی را پدید آورد. بعد از زلزله که منجر به تخریب بخش زیادی از شهر بم و ارگ تاریخی آن شد، سوالات مختلفی در ارتباط با نقش خشت و مصالح گلی در شدت این تخریب مطرح گردید. سوالاتی از قبیل: آیا صرفا خشت و گل بودن نوع مصالح منجر به وسعت تخریب شده است یا استفاده نادرست از آنها و اشکال در شیوه اجرا و یا پایین بودن کیفیت ساخت مصالح آیا اصولا میتوان توقعی بیش از این از خشت داشت یا به عبارت دیگر می توان مقاومت خشت را در حدمصالحی همچون سنگ و آجر بالا برد در حقیقت احیا و بازسازی معماری خشتی ارگ بم میتواند نمونهای برای صدها شهر مشابه در ایران باشد که مصالح اصلی ساخت و سازشان خشت است و بر روی گسل قرار دارند. مطالعات علمی در مورد مقاوم سازی سازه های خشتی پس از وقوع زلزله بم طی چند پروژه با مشارکت متخصصان ایرانی و خارجی از کشورهای فرانسه، ایتالیا، آلمان و ژاپن و با هدایت پروژه نجات بخشی میراث فرهنگی ارگ بم شروع شد. این پروژه ها شامل مرمت برخی از سازه های مهم ارگ بم مانند خانه سیستانی، برج 32، تکیه، مسجد پیامبر و بخشی از بازار و... با استفاده از روشهای مختلف و بعضا متداول در کشورهای مذکور بود تا از نتایج آن بتوان در آینده برای تهیه یک دستورالعمل مناسب جهت مرمت و مقاوم سازی لرزهای سازه های خشتی استفاده نمود. در این مقاله به نحوه مرمت متخصصین آلمانی پرداخته و نتیجه کار اجرایی آنها در خانه سیستانی ارگ بم نشان داده میشود.

ارگ بم، خانه سیستانی، مرمت، مقاوم سازی، بناهای خشتی.