محمد مهدی معینی - عضو هیات علمی دانشگاه رازی
سهیلا کاکی سومار - گروه علوم دامی دانشگاه رازی
فردین هژبری - دانشگاه رازی
زهرا نیکوصفت - دانشگاه رازی

سابقه و هدف: اهمیت بررسی استرسها در نشخوارکنندگان در حفظ سلامتی و افزایش ظرفیت تولیدی آنها می باشد . نمود استرس در دامها با تغییراتی درپارامترهای فیزیولوژیکی و عملکردی مشخص می گردد. دوره های طولانی حمل ونقل با وسایل نقلیه بویژه در آب و هوای نامطلوب و یا ازدحام دام ها در کامیون هایویژه حمل و نقل منجر به خستگی، عدم آسایش، کاهش وزن و افزایش شیوع بیماریهای عفونی می گردد. شرایط تنش زای مختلفی سبب افزایش تولید رادیکال های آزاد و در نتیجه استرس اکسیداتیو می شود. جیره های حاوی سطوح مناسب از آنتی اکسیدان ها، با مهار رادیکال های آزاد منجر به بهبود اثرات مضر استرس می شود. مطالعات نشان داده اند استفاده از مواد معدنی و گیاهان دارویی با خاصیت آنتی اکسیدانی در تغذیه دام، شرایط فیزیولوژیکی دام را بهبود بخشیده و بواسطه تعدیل پرواکسیدان ها- آنتی اکسیدان ها، از افت ظرفیت تولیدی ممانعت می نماید. تحقیق حاضر جهت مقایسه اثر مکمل آلی کروم و روی با مخلوط سیاهدانه بر پیشگیری از استرس و بهبود عملکرد بره ها انجام شد. مواد و روش ها: هیجده راس بره نر نژاد سنجابی 24-26 هفته با وزن اولیه 2±32 کیلوگرم به مدت 30 روز به طور تصادفی در سه گروه 6 راسی مورد بررسی قرار گرفتند و بصورت انفرادی نگهداری شدند. تیمارها شامل گروه 1:تیمار شاهد (جیره پایه)؛ گروه 2: خوراک پایه + 30 گرم سیاه دانه / کیلوگرم ماده خشک جیره+ 1 میلی گرم مکمل آلی کروم /کیلو گرم ماده خشک وگروه 3: خوراک پایه + 30 گرم سیاه دانه / کیلوگرم ماده خشک جیره+ 50 میلی گرم مکمل آلی روی /کیلو گرم ماده خشک جیره ، مورد مطالعه قرار گرفتند. در طول دوره آزمایش؛ عملکرد بره ها بررسی و نمونه برداری از فراسنجه های خونی انجام گرفت. حمل و نقل بره ها پس از دو هفته از شروع آزمایش و به مدت 3 ساعت انجام شد. جهت بررسی فراسنجه های خونی و آنتی اکسیدانی سرم نمونه های خون ( 10 میلی لیتر ) از رگ گردنی بره ها قبل از حمل و نقل (BT)، بلافاصله بعد از حمل و نقل (AT1) و 24 ساعت بعد از حمل و نقل (AT2) گرفته شد. یافته ها: اثر تیمارهای آزمایشی بر اضافه وزن روزانه معنی دار بود(05/0> P). مقدار مصرف خوراک در دامهای تیمار سیاهدانه+روی بیش از تیمارهای دیگر بود، در حالی که در تیمار سیاهدانه+ کروم ضریب تبدیل خوراک نسبت به گروه شاهد کاهش یافت (05/0> P). اثر تیمارهای آزمایشی بر سطح گلوکز، کورتیزول، آلبومین، لاکتات دهیدروژناز سرم خون نیز در طول دوره استرس حمل ونقل(AT1) معنی دار بود (05/0> P). اثر تیمارآزمایشی سیاهدانه + کروم بر میزان مالون دی آلدئید مثبت و معنی دار بود (05/0> P). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این آزمایش افزودن مکمل سیاهدانه همراه با کروم و یا روی از دو هفته قبل از حمل و نقل دام در جیره سبب بهبود عملکرد و کاهش استرس در طول حمل و نقل بره ها شد.

کورتیزول, مالون دی آلدئید, آنتی اکسیدان, گیاه داروئی, مواد معدنی