مریم نائبی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع غدایی، دانشکده تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
محمدعلی تربتی - استادیار، گروه علوم و صنایع غدایی، دانشکده تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران
صدیف آزادمرددمیرچی - استاد، گروه علوم و صنایع غدایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

بالنگو (Lallemantia) از دوران باستان و به طور معمول به عنوان سر اژدها یا سر شیر شناخته شده است. جنسLallemantia که متعلق به خانواده Lamiaceae است، در مناطق مختلف آسیا و اروپا (غرب مناطق مدیترانه)توزیع شده است. این خانواده یکی از بزرگترین و متمایز ترین گیاهان گلدار، با حدود 220 جنس و تقریبا 4000 گونهدر سراسر جهان است. در میان گونه های شناخته شده از جنس 5Lallemantia گونه بومی ایران هستند و تعدادبسیار کمی از گونه ها تا کنون بررسی شده اند. نام های ایرانی این گیاه بالنگو و بالنگوی شیرازی هستند. دانهبالنگو منبع خوب کربوهیدرات (25 / 45 درصد)، فیبر خام (67 / 30 درصد)، خاکستر (63 / 3 درصد)، روغن (30 درصدروغن خشک شونده) و پروتئین (60 / 25 درصد) و یک سری ترکیبات با خاصیت های دارویی و تغذیه ای است. اینگیاه می تواند در طیف وسیعی از محصولاتی که به صورت سنتی و یا صنعتی تولید می شوند، استفاده شود. دانه اینگیاه به دلیل محتوای بالای موسیلاژ به سرعت آب جذب می کند و تولید مایع چسبنده و بی مزه ای میکند که میتواند به عنوان هیدروکلوئید در فرمولاسیون مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، به عنوان جایگزین بزرکدر تولید محافظ و پوشش چوب، رنگ بر پایه روغن، پولیش مبلمان، صابون سازی و مشمع کف اتاق کاربرد دارد.موسیلاژ این دانه در درمان بیماری های مختلف مانند برخی از اختلالات عصبی و کبدی و کلیوی استفاده می شود.اخیرا برخی از مطالعات خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتریایی، بی حس کنندگی ، هیپوکلسترولمیک بالنگو را نشانداده اند. بالنگو دارای اسید های چرب، 5 / 6 % اسید پالمتیک، 8 / 1 % اسید استریک، 3 / 10 % اسید اولئیک، 8 / 10 % اسیدلینولئیک و اسید لینولنیک 0 / 68 % است. محتوای بالا اسید لینولینیک باعث می شود که بالنگو برای اهداف مختلفمورد توجه قرار گیرد. علت اصلی کشت این گیاه مبتنی بر محتوای بالای روغن (30%)، امگا 3 وهمچنین اسید چربآلفا لینولنیک (74-67 درصد) است. طبق مطالعات، محتوای اسانس در قسمت های مختلف و بین گونه های مختلفLallemantia متفاوت است. بررسی اسانس قسمت های هوایی Lallemantia royleana نشان داده است کهوربنون (4 / 16 درصد) و ترانس کاروئل (8 / 9 درصد) جزء اجزای اصلی اسانس این گونه هستند. 26 ترکیب از بررسیاسانس گل های هوایی خشک شده Lallemantia iberica شناسایی شده اند، که p -سیمن (1 / 22 درصد)،ایزوفیتول (8 / 19 درصد) ، t -کادینول (1 / 11 درصد)، 3 -اکتانول (1 / 8 درصد)، کاریوفیلن (4 / 7 درصد) و ترپینن- 4 -اول (7 / 5 درصد) جزء ترکیب های اصلی هستند. اسانس قطعات هوایی Lallemantia peltata مورد بررسی قرار گرفتهاند و مواد تشکیل دهنده اصلی اسانس این گیاه عبارت از : گرماسرن D؛ (42/5 و 49/9 درصد) ، β -کاریوفیلن (6 / 20و 26 درصد) ، گرماسرن B؛ (5/6 و 1/6 درصد)، β -المن (2 / 0 و 1 / 5 درصد) و α- فارنسن (2 / 4 و 3 / 0 درصد)، بودند.

روغن، اسانس، اسید چرب، Lamiaceae