آرمیتا حسینی - دانشجوی کارشناسی،گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده داروسازی و علوم دارویی، علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ثمر منصوری پور - استادیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده داروسازی و علوم دارویی، علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

بیسفنول آ با نام اختصاری BPA حاوی دو حلقه فنولی است و در ساخت پلاستیک ها مانند پلی کربنات و نیز رزین های اپوکسی که بهعنوان پوشش داخلی قوطی های کن سرو مواد غذایی استفاده می شوند به کار می رود. بیسفنول آ ساختار وعملکردی شبیه به هورموناستروژن دارد و می تواند آثار استروژنیک و اختلال در عملکرد غدد درون ریز دا شته با شد. این ماده می تواند منجر به بروز مشکلاتیمانند افزایش احتمال بیماری هایی مانند کاهش باروری مردان و زنان، افزایش احتمال سرطان پروستات و سینه، بلوغ زودرس، اختلالاتمتابولیکی مانند دیابت نوع دو، بیماری های قلبی، کبدی و مشکلات رفتاری عصبی از قبیل بیش فعالی در کودکان شود. از محصولاتیکه ممکن است حاوی BPA باشند می توان به مواد غذایی کنسرو شده، مواد بسته بندی شده در ظروف پلاستیکی، اسباب بازی، لوازمآرایشی و بهداشتی، تجهیزات پزشکی و کاغذ قبض های رسید اشاره داشت. BPA از اپوکسی رزین ها و پلی کربنات ها می تواند آزاد شدهو به ماده غذایی مهاجرت نماید. همچنین به دلیل لیپوفیلیک بودن ممکن است از طریق تماس پو ستی نیز جذب شود . میزان دریافتقابل تحمل (TDI) این ماده 4 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز تعیین شده ا ست. حد مجاز مهاجرت این ماده از بستهبندی به مواد غذایی طبق طرح کمی سیون اروپا در سال 2018 از 6 / 0 به 05 / 0 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ماده غذایی تصویب شد.منبع اصلی جذب آن در بدن از طریق رژیم غذایی است. در مطالعه ای مشخص شد که مصرف سوپ کن سروی سبب افزایش سطحبیسفنول آ در ادرار افراد شد. همچنین قابلیت انتقال آن از برخی بطری های پلاستیکی شیر کودکان حاوی BPA به محتوی داخلوجود دارد. از آن جایی که نوزادن می توانند از پرمواجهه ترین گروه ها با این ماده با شند استفاده از بطری های بدون بی سفنول آ برایکودکان ضروری به نظر می رسد. مهاجرت BPA در محصولات کنسروی به ویژه مواد حاوی روغن بالا اتفاق می افتد. در پژوهشی درایران در سال 2011 میزان مهاجرت BPA در انواع مواد غذایی کن سروی مورد برر سی قرار گرفت و مشخص شد که نمونه های کنسروماهی تن آلودگی بیشتری نسبت به کنسرو رب و ذرت دا شتند. البته نتایج در محدوده مجاز قرار دا شت. همچنین مشخص شدکهمیزان BPA محصولات پس از فرآیند حرارتی کنسروها افزایش می یابد. در سال 2018 در تحقیقی مهاجرت BPA از بسته هایپلاستیکی به انواعی از روغن های خوراکی ایرانی بررسی شد. میزان BPA بین 0/5ppm تا 37 / 4 حاصل شد که در مقایسه با حد مجازقبلی کمیسیون اروپا (0/6ppm) آلودگی اکثر نمونه ها بیش از حد مجاز بود. در تحقیقی با هدف کاهش میزان بیسفنول آ، اثر برخیاز فرمولاسیون های تجاری حاوی باکتری های پروبیوتیک موجود در بازار دارویی ایران بررسی شد. نتایج نشان داد که فرآورده هایپروبیوتیک بر کاهش آن به طور چشمگیری موثر بوده اند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که بر اساس سمیت این ترکیب به ویژه درمورد کودکان حتی مقادیر کم آلودگی نیز باید به طور جدی بررسی شود و تا حد امکان راهکار های مختلف جهت کنترل مهاجرت وکاربرد مواد اولیه حاوی این ماده مد نظر قرار گیرد.

بیسفنول آ، مواد غذایی، اپوکسی، پلی کربنات