روغن هسته خرما: یک هدف راهبردی در کاهش ضایعات صنعت غذا

خرما از مهمترین محصولات مناطق خشک می باشد و یکی از مهم ترین محصولات صادراتی کشور ایران است. هستهخرما حدودا 10 درصد وزن کل خرما را تشکیل می دهد. در برخی از کشورها مقداری از هسته خرما صرف خوراکدام های اصلی شده و بخشی به عنوان کود و بسیاری به عنوان دور ریز تلقی می شود. آسیاب شده هسته خرما دربسیاری از کارگاه های فرآوری خرما می تواند در صنایع تبدیلی و شیرینی سازی مورد استفاده قرار گیرد. از آن جاییکه عمده اسیدهای چرب موجود در هسته خرما غیر اشباع است و همچنین مقداری اسید چرب لینولئیک که جزءاسیدهای چرب ضروری بدن می باشد در آن وجود دارد، می تواند به عنوان منبع روغن خوراکی نیز مورد استفاده قرارگیرد. هم چنین به خاطر جزئی بودن میزان اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دو گانه، روغن حاصل از هستهخرما به اکسیداسیون مقاوم است و از قابلیت نگهداری خوبی برخوردار می باشد. با توجه به میزان نسبتا مناسباسیدهای چرب متوسط زنجیره نیز می تواند در تهیه صابون، شامپو و سایر مواد آرایشی و بهداشتی نیز به کار رود.هسته های جدا شده از میوه دارای ارزش غذایی و روغن بالاتری نسبت به خود میوه می باشند. هسته خرما بسته بهنوع واریته و درجه کیفی میوه 16 تا 20 درصد وزن کل میوه را تشکیل می دهد. ترکیبات آلی، غیرآلی، ترکیبات تغذیهای و همچنین روغن هسته خرما توسط پژوهشگران متعددی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش ها حاکیاز آن است که هسته خرما حاوی 83 - 81 درصد کربوهیدرات، 3 / 6 - 5 درصد پروتئین، 67 / 12 - 19 / 10 روغن و 5 / 1 - 1درصد خاکستر می باشد. هسته خرما همچنین حاوی ترکیبات مفیدی شامل سیتوسترول ها، فلاونوئید ها و کاروتنوئیدها است. ترکیبات دیگری مانند ترکیبات ضد سرطانی، ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد اکسایشی نیز در هسته خرمامشاهده شده اند. گوشت خرما حاوی روغن اندکی در حدود 2 / 0 الی 5 / 0 درصد می باشد، در صورتی که هسته آن باتوجه به واریته و درجه کیفی میوه 7 / 7 الی 7 / 12 درصد روغن دارد. این روغن دارای رنگ زرد متمایل به سبز بوده واستخراج آن از هسته خرما توسط حلال هایی نظیر تترا کلرید کربن، هگزان و هپتان صورت می گیرد. اما تحقیقاتنشانگر آن است که حلال هگزان جهت استخراج این محصول مناسب تر است. هسته خرما دارای خواص چشمگیریاز جمله خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی است و با توجه به اینکه مقدار انبوهی هسته خرما در مراحل مختلفبرداشت و حمل و نقل و همچنین فرآوری خرما حاصل می شود، اقدامی که هسته خرما را تبدیل به فرآورده سودآوریکند و ارزش افزوده بیشتری به دست آورد، از اهمیت خاصی برخوردار است.

Keywords:

هسته خرما , استخراج روغن , فرآوری ضایعات