نسا غیبی - دانشجوی دکتری، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه ارومیه
میرخلیل پیروزی فرد - دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه ارومیه
هادی الماسی - دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشگاه ارومیه

واژه هیدروکلوئید به پلیمرهای آب دوست که به شدت با آب واکنش نشان می دهند، اطلاق میگردد. آنها می توانند پلی ساکاریدها(انواع صمغ ها، نشاسته و پکتین) یا پروتئین ها باشند. در سال های اخیر استفاده از پلی ساکاریدهای طبیعی به خصوص صمغ ها وموسیلاژها در صنایع غذایی افزایش یافته است، که دلیل آن ویژگی های عملگرایی و ارزش دارویی آنها میباشد. بررسی ساختار،ویژگی های شیمیایی و حرارتی باعث افزایش فهم ویژگی های عملگرایی هیدروکلوئیدها شده و می تواند زمینه کاربرد مناسب آنهادر صنعت را فراهم کند. یکی از این منابع گیاهی، گیاه شیر مرغ دیهیمی با نام علمی Ornithogalum cuspidatum است کهگیاه دارویی و بومی ایران میباشد. در پژوهش حاضر موسیلاژ این گیاه به روش آبی استخراج شد، به این ترتیب که پودر شیرمرغ دیهیمی به نسبت 10:1 با آب مخلوط شد، به منظور حذف ناخالصی ها از پارچه کتانی دو لایه جهت فیلتراسیون نمونه هااستفاده شد، محلول حاصل توسط دستگاه روتاری اواپراتور تغلیظ شد، برای فیلتراسیون نهایی، نمونه در 3500rpm به مدت15 دقیقه سانتریفوژ شد، در نهایت در داخل آون مجهز به جریان هوا در دمای C°45 به مدت 24 ساعت خشک و توسط آسیاببرقی پودر شد. آزمون های شیمیایی، ساختاری و حرارتی روی موسیلاژ انجام شد. طیف FTIR موسیلاژ شیر مرغ دیهیمی نشانداد که این کربوهیدرات متشکل از گروه های عملگرای (-COC-), (-COO-), (C-H), (OH و (NH) است. دستگاه HPLCنشان داد که واحدهای مونوساکاریدی تشکیل دهنده این موسیلاژ شامل، گلوکز، گالاکتوز، آرابینوز و گلوکورونیک اسید بود. درزاویه برخورد پرتو ایکس به صورت 2θ پیکهایی در ناحیه 18 و 38 مشاهده شد، که به بلورینگی موسیلاژ شیر مرغ دیهیمیاشاره داشت. وزن مولکولی این موسیلاژ در دمای 25°C؛ (6)1/5x10 کیلودالتون بدست آمد. مقدار پتانسیل زتا در pH خنثی 22 -میلیولت بود که نشاندهنده این است که این موسیلاژ یک پلی الکترولیت آنیونی میباشد. اندازه ذرات نیز توسط دستگاه DLS917 نانومتر بدست آمد. آنالیز حرارتی به روش TGA دو مرحله کاهش وزن را نشان داد، اولین دمای کاهش وزن 130°C بودکه نشان دهنده کاهش آب ساختاری این موسیلاژ بود ولی بیشترین کاهش وزن موسیلاژ در مرحله دوم و در دمای 212°Cاتفاق افتاد. میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که این موسیلاژ دارای شکل نامنظم با سطح ناهموار و متراکم می باشد که دربرخی از قسمت های آن سوراخ های ریزی وجود دارد، ناهموار بودن سطح این موسیلاژ میتواند به علت خالص نبودن آن باشد.نتایج این تحقیق نشان داد که موسیلاژ شیر مرغ دیهیمی به دلیل دارا بودن وزن مولکولی بالا و بالا بودن دمای تجزیه حرارتیمی تواند به عنوان یک ترکیب تغلیظ کننده، دیواره درون پوشانی، ماده تشکیل دهنده پوشش و فیلم مورد استفاده قرار گیرد.

شیر مرغ دیهیمی، گروه عملگرا، مورفولوژی، وزن مولکولی