سیاوش مکتبی - دانشیار دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
لیلا الهی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

گیاه بادمجان تاجریزی با نام علمی Solanum nigrum گیاهی است یک ساله که در بیشتر مناطق ایران دیدهمی شود. در این گیاه سولانین، ساپونین و روغن های فرار مانند دى هیدروکسى ستئاریک اسید و لینولئیک اسید واولئیک اسید، تتراهایدوکسى ستئاریک اسید، پالمیتیک اسید و استئاریک اسید وجود دارد.. تا کنون بررسی هایاندکی در خصوص اثرات انتی باکتریال عصاره این گیاه به روش دیسک دیفیوژن عمل آمده است و نتایج اثر باکتریکشی آن را نشان داده است. هدف این مطالعه بررسی اثر عصاره گیاه بادمجان تاجریزی بر حذف باکتری های لیستریامونوسیتوژنز، استافیلوکوکوس ارئوس، سالمونلا تیفی موریوم و اشریشیا کولای روی سطوح سرامیکی مرتبط با صنایعغذایی بوده است. برای تهیه عصاره ابتدا پودر تهیه شده از گیاه را به نسبت 1 به 5 با آب مقطر مخلوط شده و بهمدت 5 دقیقه به آرامی حرارت داده شد. محلول حاصله با کاغذ صافی فیلتر شده ودربطری تیره درپوش دار دریخچال تا انجام آزمایش نگهداری گردید. سپس تعداد 9 قطعه سرامیک ضد اسید استریل که معمولا درمراکز تهیه وعرضه مواد غذایی به عنوان میز کار مورد استفاده قرار می گیرد تهیه و 100 میکرولیتر از سوسپانسیون هر باکتریدر مرکز هر کدام قرار گرفته و در محدوده ی یک سانتی متر روی سرامیک کاملا پخش شد. یک میلی لیتر عصارهبر روی هر کدام اسپری شد.. در زمان صفر و پس از گذشت 10، 20 و 30 دقیقه با سواپ نمونه برداری انجام و پساز تهیه رقت های متوالی کشت در محیط TSA صورت گرفت.. نتایج به صورت Log cfu/ml تهیه و با یکدیگرمقایسه شدند.. تمامی آزمایشات برای اطمینان از صحت نتایج 3 بار تکرار شدند. نتایج نشان داد که باکتری ایکولایحساس ترین باکتری به عصاره است به طوری که جمعیت این باکتری پس از 20 دقیقه 0/7Log و پس از 30 دقیقه2/6Log کاهش نشان داد. این مقادیر برای سالمونلا تقریبا مشابه یعنی به ترتیب 0/6Log و 37 / 1 بود. باکتریهای گرم مثبت مورد آزمایش یعنی استافیلوکوکوس و لیستریا تقریبا به این عصاره مقاوم بودند. هر 2 باکتری پس از30 دقیقه تقریبا 0/3Log کاهش نشان دادند و و در زمانهای کمتر تقریبا کاهش معنی داری را نشان ندادند.بنابراین می توان نتیجه گرفت که باکتری های گرم مثبت به عصاره گیاه بادمجان تاجریزی نسبتا مقاوم هستند. امااز این عصاره می توان برای حذف یا کاهش باکتری های گرم منفی بر روی سطوح کار مانند سطح سرامیک استفادهکرد. تحقیقات بیشتری در این خصوص لازم است.

بادمجان تاجریزی، باکتریکشی، سرامیک، صنایع غذایی