محمد طالبی - استادیار گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
محسن سیار - کارشناس ارشد، گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران
هانیه فدایی واحد - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

 صنعت کشاورزی که از آن بعنوان یک صنعت مادر یاد می شود، با ریسک های متعددی روبرو می باشد و این امر سبب کاهش تمایل سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این صنعت گردیده است. برخی از این ریسک ها از جمله ریسک بلایای طبیعی، ریسک های خاص این صنعت محسوب می شود. کشورهای توسعه یافته به منظور پوشش ریسک مذکور از ابزارهای گوناگونی از جمله ابزار مشتقه آب وهوا استفاده می کنند. ابزار مشتقه آب وهوا همانند سایر ابزارهای مشتقه که در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می گیرند، بر مبنای دارایی پایه خود ارزشگذاری شده با این تفاوت که دارایی پایه آن را شاخص دما، بارش باران، بارش برف و ... تشکیل می دهد.  این پژوهش ضمن مرور ماهیت قراردادهای مشتقه آب وهوا،  به امکان سنجی فقهی برای اجرای ابزارهای مذکور پرداخته است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این خصوص نیز، روش تحقیق اجتهاد چندمرحله ای می باشد. بر اساس نتایج این پژوهش استفاده از این ابزارها به شکلی که در بازارهای متعارف معامله می شود به دلیل مالیت نداشتن دارایی پایه و همچنین عدم رعایت اصل اکل مال به باطل و شبهه عدم رعایت اصل ممنوعیت ضرر، منطبق با مبانی فقه امامیه نمی باشد. در عین حال امکان رفع ایرادات و طراحی ابزار منطبق با فقه امامیه دور از ذهن نیست.

قراردادهای مشتقه, قرارداد آتی آب وهوا, قرارداد اختیار معامله آب وهوا, ریسک, ریسک بلایای طبیعی