ارزیابی تنوع ژنتیکی تعدادی از توده های سیاه دانه (Nigella sativa L.) با استفاده از شاخص های مورفولوژیکی

تنوع موجود در توده های بومی سیاه دانه میتواند منبع مناسبی برای کارهای اصلاحی در این گیاه باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات مورفولوژیک و زراعی در 16 توده سیاهدانه آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. داوزده صفت مورفولوژیکی و زراعی یاداشت برداری شدند. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف ژنوتیپ های مورد مطالعه برای کلیه صفات در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود که این امر نشان از تنوع بالا در صفات مورد بررسی داشت. دامنه تغییرات عملکرد دانه در بین توده های مورد بررسی از 1131kg/ha (توده جوین) تا 273kg/ha (توده گنبد) متغیر بود. براساس تجزیه خوشه ای 16 ژنوتیپ مورد مطالعه در چهار گروه مختلف قرار گرفتند و اختلافهای چشمگیری بهویژه برای میزان عملکرد، تعداد کپسول درگیاه،تعداد روز تا50 درصد گلدهی و وزن هزار دانه بین گروه ها وجود داشت. گروهبندی توده های مناطق مختلف در دسته های مختلف کلاستر نشان داد که بین تنوع ژنتیکی و تنوع جغرافیایی تطابق خوبی وجود ندارد. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که مولفه های اول تا سوم 3 به ترتیب 48/49، 22/42 و 11/40 درصد و در مجموع 82/31 درصد از کل واریانس متغیرها را تبیین کردند. نتایج بدست آمده نشان داد که توده های سیاه دانه مورد مطالعه دارای پتانسیل ژنتیکی بالایی، جهت استفاده در برنامه های اصلاحی هستند بنابراین میتوان از طریق تلاقی بین ژنوتیپهای برتر خوشه های مختلف و آزمون نتایج آنها از طریق برنامه های به نژادی نسبت به ا نتخاب و تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.

Keywords:

سیاه دانه , تنوع ژنتیکی , کلاستر , پراکنش , تجزیه به مولفه های اصلی