محمدحسین عظیمی - استادیار، پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، محلات، ایران
سمیه جزقاسمی - دانشجوی سابق دکتری باغبانی، گیاهان زینتی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، ایران
بهزاد ادریسی - استادیار، پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، محلات، ایران

به منظور بررسی میزان هتروزیس هیبرید­ها و صفات مهم زنبق آلمانی، 28 هیبرید به همراه هفت والد در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی طی دو سال موردبررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات بین نتاج (هیبرید ها) و والدین نشان داد که به جز صفات طول درفش و ارتفاع بوته، تفاوت معنی داری باهم) 01/0(p≤ دارند. ارزیابی میزان هتروزیس (درصد) نتاج نشان داد که دورگ­گیری در بین کولتیوارهای بررسی شده تاثیر معنی­داری در ایجاد برتری در اکثر صفات نسبت به والدین و والد برتر داشته است. هیبرید 37 (تلاقی 5×4) در اندازه گل، عرض برگ و هیبرید 25 (تلاقی 8×6) ازنظر صفت طول درفش و عرض آویز نسبت به والدین و والد برتر از هتروزیس مثبت بالاتری برخوردار بودند. بالاترین درصد هتروزیس در صفات طول دمگل، قطر دمگل و قطر طوقه به ترتیب در نتاج 20 (تلاقی 2×4)، 30 (تلاقی 4×5) و 16 (تلاقی 2×5) مشاهده گردید. می­توان انتظار داشت که این جمعیت­های گزینش شده (37، 25، 20، 30 و 16) ازلحاظ ویژگی­های مورفولوژیکی گل­ها، بتوانند پس از ثبت به عنوان رقم تجاری، در بازار گیاهان زینتی معرفی و گسترش یابند. هیبریدهای 42 و 43 از تلاقی بین زنبق وحشی نمک زار و آلمانی قهوه­ای (تلاقی 7×2) در اکثر صفات، نسبت به والدین و والد برتر هتروزیس مثبت داشتند. نتایج تجزیه به عامل ها نشان داد که شش عامل اصلی 24/71 درصد تغییرات کل داده ها را توجیه کردند، بر اساس تجزیه خوشه ای به روش وارد ژنوتیپ ها در چهار گروه قرار گرفتند. این تحقیق افق تازه ای جهت برنامه ریزی دورگ­گیری بین گونه­های وحشی و ارقام تجاری موجود در کشور را در آینده فراهم می­کند.

زنبق, نتاج, والد برتر