ثمین خدائی - کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
اکرم سادات نعیمی - دکتری بیولوژی دریا، استادیار دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی
فاطمه نظرحقیقی - دکتری بوم شناسی دریا، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

امروزه یکی از مشکلات محیط های آبی، ورود فاضلاب های صنعتی حاوی نانوذرات است. در این مطالعه اثرات نانوذره ی اکسید مس (CuO NPs) بر برخی آنزیم ها و تغییرات بافت های کبد و کلیه بچه ماهی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا سمیت حاد (LC50 96h)، این نانوذره تعیین شد. سپس بچه ماهیان به مدت 96 ساعت در معرض غلظت های 50، 100 و 200 mg/l از CuO NPs به همراه شاهد، هریک با سه تکرار قرار گرفتند. در چهار بازه زمانی بافت های کبد و کلیه جدا و بررسی شدند. همچنین سنجش فعالیت آنزیم های آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات ترانس آمیناز (AST)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و لاکتات دهیدروژناز (LDH) در بافت ها انجام گرفت. آنالیز فعالیت همه آنزیم ها در بافت کبد در غلظت 200 mg/l پس از 96 ساعت، افزایش معناداری را در مقایسه با شاهد (05/0> p) نشان دادند. برای بافت کلیه، فعالیت آنزیم های ALP و LDH در غلظت 200 mg/l در هر 4 بازه ی زمانی و برای آنزیم های ALT و AST در غلظت های 100 و 200 mg/l پس از 48، 72 و 96 ساعت تفاوت معناداری (05/0> p) نشان دادند. بافت کبد عوارضی چون پرخونی، خونریزی، نکروز سلولی، آتروفی سلولی و دژنرسانس چربی به شدت مشاهده گردید. بافت کلیه، تغییرات بافتی مشابه در کنار کاهش یا تخریب کپسول بومن، انبساط گلومرولی، رسوبات هموسیدرین، نکروز، تخریب و بسته شدن مجاری کلیوی را به شدت نشان داد. نتایج نشان داد مقادیر تحت کشنده نانوذره ی اکسیدمس می تواند موجب تغییر فعالیت آنزیم های شاخص بافت کبد و کلیه ماهی کپور معمولی گردد و آثار هیستوپاتولوژیک چشمگیری برجای بگذارد.

نانوذرات اکسیدمس, کلیه, کبد, کپور معمولی