مریم تاجری مقدم - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز
حسین راحلی - دانشیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز
شاپور ظریفیان - دانشیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشگاه تبریز
مسعود یزدان پناه - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

امروزه کمبود آب برای تولید مواد غذایی،نگرانی­ های گسترده ­ای را در سراسر جهان و به ویژه ایران ایجاد کرده است.با توجه به این­که بخش کشاورزی بزرگ ترین مصرف ­کننده آب در کشور است و کشاورزان به عنوان مهم ­ترین مصرف­ کنندگان، از آب موجود و در دسترس به خوبی استفاده نمی ­کننند، درک صحیح از رفتار کشاورزان در حفاظت از آب می­ تواند به سیاست گذاران در تدوین سیاست ­ها و شیوه ­های گسترده حفاظت از آب کمک کند. پژوهش حاضر با استفاده از تئوری فرهنگی، به تحلیل رفتار حفاظت از آب کشاورزان دشت نیشابور پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش، کشاورزان گندم­کار دشت نیشابور به تعداد 1300 نفر بودند که بر اساس فرمول کوکران، نمونه 235 نفری از آن ­ها تعیین شد. نمونه ­ها به روش نمونه ­گیری خوشه ای چندمرحله ­ای انتخاب شدند. داده ­های موردنیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ­ساخته گردآوری شد. روایی پرسشنامه از سوی گروهی از متخصصان ترویج و توسعه کشاورزی بررسی و تایید شد و برای تعیین میزان پایایی بخش­ های مختلف پرسشنامه از روش پایایی مرکب استفاده شد (0/69 تا 0/94). نتایج ارزیابی جهان ­بینی کشاورزان در حفاظت از منابع آب نشان داد که بیشترین میانگین، مربوط به جهان ­بینی مساوات ­طلبی و کمترین میانگین، مربوط به جهان ­بینی فردگرایی در بین کشاورزان بوده است. بر اساس نتایج، چهار متغیر نگرش، درک ریسک، هنجار ذهنی و مسئولیت ­پذیری به طور مستقیم و جهان بینی مساوات ­طلبی، سلسله ­مراتبی و تقدیرگرایی به طور غیرمستقیم بر نیت افراد نسبت به حفاظت از آب تاثیر می ­گذارند. از طرفی، رفتار حفاظت آب، به طور معنی ­داری توسط نیت تبیین می ­شود. در نهایت، بر اساس نتایج تحقیق، پیشنهاد هایی در راستای حفاظت از آب ارائه گردید.

تئوری فرهنگی, دشت نیشابور, رفتار حفاظت آب, جهان بینی