علی اکبر نوروزی - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
جمال قدوسی - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
سیدعلی خلخالی - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

شرایط طبیعی ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی (مناطق خشک و نیمه خشک) طیف وسیعی از پدیده های اقلیمی از جمله خشکسالی تا سیل را بوجود آورده است. جهت بهره گیری از سیلابهای مخرب که باعث بروز خسارات و تلفات شدید میگردد، نیاز به انجام اقداماتی از جمله حفظ و ذخیره نموده سیلاب با استفاده از روشهای مناسب است که علاوه بر کاهش خسارت در زمان وقوع، باعث بهره برداری از این بلایا در زمانهای بروز خشکسالی می شود. این روش در حال حاضر در مناطق مختلفی از ایران از جمله در 36 عرصه بر روی مخروط افکنه هایی با شرایط خاص و در سطحی حدود 200 هزار هکتار احداث گردیده است که بایستی در مورد تاثیرات مثبت و منفی احتمالی آن در تمام جوانب، به روشهای گوناگون بررسی های لازم صورت پذیرد. از جمله این روشها می توان به استفاده از سامانه های پشتیبانی تصمیم گیری اشاره نمود. بنا به تعریف، سیستم پشتیبانی تصمیم گیری، مدیران یا تصمیم گیران را بمنظور بهبود و افزایش کارایی در حل مسایل و مشکلات حمایت می کند. برای یک سیستم پشتیبانی تصمیم گیری معیارها (LUR) و عوامل (LC) تاثیر گذار بایستی تعیین و تعریف گردد. در این تحقیق با استفاده از سیستم شتیبانی تصمیم گیری، کارآیی سیستم پخش سیلاب در عرصه گربایگان مورد ارزیابی قرار گرفته شد. معیارهای مورد استفاده عبارتند از تغییرات نفوذپذیری خاک، سطح ایستابی ، پوشش گیاهی، حاصلخیزی خاک و معیاراقتصادی اجتماعی عرصه. برای هر کدام از این معیارها نیز عوامل موثر مختلفی در نظر گرفته شد. به طور مثال برای معیار پوشش گیاهی عوامل درصد پوشش گیاهی، تولید علوفه، ظرفیت چرایی ، وضعیت مرتع و گرایش مرتع در نظر گرفته شد. شاخه های تصمیم گیری (Decision Tree) بین معیارها و عوامل تاثیرگذار طراحی و تعریف شد که هر کدام به فراخور اهمیت وزن دهی و ارزش گذاری شده است. با توجه به این معیارها و عوامل، سیستم پخش سیلاب گربایگان به عنوان سیستم موفق درنظر گرفته و مورد ارزیابی قرار گرفت.

سیستم پشتیبانی تصمیم گیری ، پخش سیلاب ، معیارهای تصمیم گیری ، شاخه های تصمیم گیری ، گربایگان