رضا پوریانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معدن ، دانشگاه کاشان
ابراهیم قاسمی - استادیار دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان

عوامل موثر در نشست در روش حفاری مکانیزه را می توان عمدتا به چهار دسته عوامل هندسی، عوامل ژثومکانیکی، پارامترهای کاری ماشین حفاری و پارامترهای مدیریتی و اجرایی تقسیم بندی کرد. عوامل هندسی شامل عمق و قطر تونل هستند پارامترهای کاری ماشین شامل فشار وارد بر جبهه کار حفاری، فشار تزریق پشت سگمنت ها و نیز میزان تغییر قطر ( کاهش قطر دستگاه در طول) دستگاه است و پارامترهای ژئومکانیکی شامل مشخصات مکانیکی لایه های خاک بین تونل تا سطح زمین است. در تونلهای مناطق شهری که بیش تر در عمق کم و در بستر خاکی حفر می شوند، فشار جبهه کار می تواند یکی از عوامل پیشگیری کننده نشست باشد. مسیر پروژه متروی قم، به دو روش سنتی و مکانیزه در نظر گرفته شده است. اجرای بخش مکانیزه مسیر توسط یک دستگاه TBM از نوع EPB انجام خواهد شد. حفاری و پیشروی تونل با دستگاه EPB در شرایط ایمن و با نرم حفاری مناسب، مستلزم شناخت مناسبی از وضعیت مسیر شامل شرایط زمین شناسی و معارضین پیش رو و عملکرد و بکارگیری مناسب دستگاه حفاری می باشد.در این مقاله پس از تحلیل عددی نشست بخشی از تونل خط A مترو قم که توسط TBM-EPB حفر شده بود به بررسی تاثیر فشارجبهه کار در شمع ها در حین عبور تونل از زیر شمع های پل پرداخته می شود. مدلسازی شمع ها و تونل با نرم افزارFLAC3D صورت گرفته است. بر اساس پروفیل طولی ، تونل از فاصله 5 متری زیر شمع ها عبور می کند. در کیلومتراژ حدودی 7+930 مسیر متروی قم، زیر گذر با دو ردیف شمع قرار گرفته است. لذا تمام مراحل حفاری توسط دستگاه TBM-EPB و نیز شمع های موجود مدلسازی و بررسی و تحلیل تاثیر فشارجبه ه کار انجام شده است. تاثیر تغییرات فشارجبهه کار بر نشست شمع های مسیر حفاری مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است.

فشار جبهه کار، نشست شمع ها، حفاری مکانیزه، مدلسازی عددی ، FLAC 3D