رضا تشیعی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده عمران دانشگاه صنعتی امیرکبیر،گرایش ژئوتکنیک
احمد فهیمی فر - استاد، دانشکده عمران دانشگاه صنعتی امیرکبیر

امروزه احداث سد به عنوان یکی از زیرساختهای اصلی و اساسی توسعه جوامع مختلف شناخته میشود. سدسازی بر حسب موقعیت و شرایط آن تغییرات زیست محیطی بسیاری را بوجود میآورد. با ساخت سد و آبگیری آن، فشار منفذی سیال افزایش می یابد که منجر به بروز زلزله های نسبتا کم عمق در اثر کاهش تنشهای موثر در گسلها و درزه های در مجاورت شرایط بحرانی میشود. اینگونه زمینلرزه ها که ناشی از عوامل طبیعی نبوده و در دهه های اخیر به دلیل فعالیتهای بشری بر روی پو سته زمین رخ میدهند، زلزله های القایی نام دارند. تحقیقات انجام شده ن شان میدهند که زلزله های القایی در سدها متاثر از عوامل متعددی مانند نوع و ارتفاع سد، نفوذپذیری سنگ بستر، توزیع فشار منفذی، مشخصات مکانیکی سنگ، توزیع گسلها و شکستگیها، اثر دما در اعماق زیاد، میزان تخلخل محیط، درزه های در مجاورت شرایط بحرانی و ... هستند. هرچند میزان اثرگذاری این عوامل بر وقوع زلزله های القایی هنوز به درستی مشخص نشده و تصویر روشنی از پدیده زلزله القایی ارائه نگردیده است.در این پژوهش با بررسی تاریخچه وقوع زلزله های القایی و نیز نگاه نقادانه به مطالعات انجام شده در این خصوص، از منظرهای مختلف به عوامل موثر وقوع زلزله های القایی نا شی از آبگیری سدها پرداخته شده و در نهایت در چهار د سته کلی عوامل هند سی و بارگذاری، عوامل م شخ صات مکانیکی سنگ، عوامل موثر بر ایجاد شرایط بحرانی در درز و ترک مطابق معیار موهر-کولمب و عوامل موثر بر گسترش ترک بر مبنای تئوریهای مکانیک شکست ارائه گردیده است.

زلزله القایی، پروالاستیسیته، آبگیری سد، فشار منفذی، درزه