سمانه شالچی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز
قدرت برزگری - استادیار گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز
حسن تقی زاده انور - نماینده مجری طرح، شرکت سهامی آب منطقهای آذربایجان شرقی

ایجاد پرده آببند با تزریق دوغاب سیمانی یکی از روشهای متداول در آببندی سنگ بستر بویژه در ساختگاه سدها بشمار میرود. از پارامترهای موثر در میزان خورند دوغاب سیمانی بوسیله توده ی سنگ میتوان به میزان آبگذری، درجه درزه داری و ویژگیهای درزه های توده سنگ اشاره کرد. برای تعیین آبگذری توده ی سنگ از نتایج آزمایش لوژن و شاخص نفوذپذیری ثانویه (SPI) استفاده میگردد. آبگذری و میزان خورند دوغاب سیمانی بوسیله توده ی سنگ، بدلیل تفاوت ماهیت هیدرولیکی آب و دوغاب، ارتباط یکسانی با درجه درزه داری سنگ ندارند. سد مخزنی پیغام چای کلیبر، سد خاکی با هسته رسی و به ارتفاع 46 متر از بستر رودخانه است که در استان آذربایجان شرقی و در 15 کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلیبر در حال اجراست. ساختگاه سد از سنگهای آتشفشانی (بازالت، آندزیت)، سنگهای آواری (تناوب ماسه سنگهای خاکستری و شیل متورق خاکستری، شیل کربناته) و سنگهای آذرین نفوذی دیاباز و دیوریت است؛ که بوسیله ی رسوبات آبرفتی به ضخامت تا 12 متر در جناح راست و بیش از 50 متر در تکیه گاه چپ پوشیده شده است. در این مقاله ارتباط بین آبگذری توده سنگ (نتایج آزمایش لوژن و شاخص نفوذپذیری ثانویه) و شاخص کیفی تودهسنگ (RQD) با میزان سیمان خوری توده ی سنگ مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان داد علیرغم اینکه انتظار میرود با افزایش شاخص کیفی سنگ (کاهش درزه داری)، مقدار سیمان خوری و آبگذری کاهش یابد و با کاهش شاخص کیفی سنگ (افزایش درزه داری) مقدار سیمان خوری وآب گذری افزایش یابدولی، عملا بدلیل تاثیر سایر عوامل بویژه ویژگی های درزه ها موجود در توده سنگ از جمله بازشدگی، پرشدگی، زبری و غیره این مسئله اتفاق نمیافتد. به عبارت دیگر از روی شاخص نفوذپذیری ثانویه نیز نمیتوان بدرستی به مقدار سیمان خوری توده سنگ پی برد.

لوژن، شاخص نفوذپذیری ثانویه((SPI، شاخص کیفی سنگ (RQD)، دوغاب سیمانی، سد پیغام چای کلیبر