بررسی تاثیر تمرینات بدنی طراحی شده برای خودمراقبتی در دردهای کمری و لگنی بارداری و محدودیت عملکرد مادران باردار

مقدمه: اغلب زنان در دوران بارداری و پس از آن در قسمت تحتانی کمر و لگن خاصره درد دارند و این درد بر روی عملکرد بدنی و سلامت روانی آن ها تاثیر گذار است. بدیهی است که ارائه و آموزش راهکارهایی به آن ها برای مراقبت از خود و رفع مشکل و حفظ سلامتی می تواند در کیفیت زندگی مادران باردار موثر باشد. لذا، هدف از این مطالعه طراحی تمرینات مناسب و آموزش آن به مادران باردار به صورت خودمراقبتی و بررسی تاثیر آن ها بر دردهای کمری و لگنی بارداری بود. روش کار: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که در آن 180 زن باردار مراجعه کننده به دو درمانگاه مراقبت های بارداری منتخب شهر تهران، به روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند و به طور تصادفی 90 نفر در گروه مداخله و 90 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. داده ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون( 12 هفته بعد) جمع آوری شد. برای گروه مداخله در طی دو جلسه کلاس آموزشی به فاصله یک هفته، آناتومی ناحیه کمر و لگن، دلایل بروز دردهای کمری و لگنی در بارداری، وضعیت های صحیح بدن در پوزیشن های مختلف و همچنین تمرینات بدنی خاص طراحی شده در پیشگیری یا کاهش این دردها آموزش داده شد. تمرینات بدنی شامل هشت تمرین بود که پس از یادگیری در درمانگاه، کتابچه ای همراه تصاویر این حرکات به مادران داده می شد تا روزانه آن ها را به مدت 12 هفته در منزل انجام دهند. همراه آن، از مادران خواسته می شد تا فرم ثبت تمرینات روزانه را نیز تکمیل کرده و در انتهای 12 هفته به پژوهشگر عودت دهند. در طی این مدت پیگیری تلفنی هفتگی نیز انجام می شد 9 نفر در گروه کنترل و 2 نفر در گروه مداخله از مطالعه خارج شدند. روش جمع آوری داده ها تکمیل پرسشنامه کتبی با انجام مصاحبه و مشاهده و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه، ابزار ترسیم درد، مقیاس دیداری درد (VAS) و پرسشنامه استاندارد ناتوانی عملکرد اسوستری بود. نهایتا داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تست های آماری کای دو، دقیق فیشر، تی زوجی، تی مستقل، مک نمار، ویلکاکسون و من ویتنی یو و نیز نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که قبل از مداخله بین شدت درد و همچنین محدودیت عملکرد در دو گروه مداخله و کنترل تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت. اما پس از اجرای مداخله تفاوت معنی دار آماری بین شدت درد و نیز محدودیت عملکرد در بین دو گروه مورد مطالعه، مشاهده شد (P<0.001). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که مداخله خودمراقبتی به صورت انجام تمرینات آموزش داده شده توسط مادران باردار به طور روزانه موجب کاهش شدت دردهای کمری و لگنی و محدودیت عملکرد آن ها شد. بنابراین، توصیه می شود که این تمرینات در کلاس های آموزشی دوران بارداری، توسط ماماها به خانم های باردار آموزش داده شود تا آن ها با انجام آن به کیفیت زندگی و حفظ سلامت خود کمک کنند.