احمد بخشی - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه بیرجند
علی اکبر یاری القار - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی

وقف سنت حسنه و صدقه جاریه است که در بسترزمان به تناسب نحوه نگرش عوام و خواص، فراز و فرود داشته است. مدرسه ی وقفیه شوکتیه شجره ی طیبه ای است که اکثر مفاخر و مشاهیر استان، میوه های بارور این درخت تنومند هستند و این مدرسه که همزمان یا اندکی بعد از دارالفنون تاسیس شد، چون نگینی بر کتیبه فرهنگی استان میدرخشد و فرزند خلف پیوند میمون وقف و فرهنگ در خراسان جنوبی است. به تصریح بزرگان مهمترین، برجسته ترین، موثرترین و مفید ترین حادثه ای که بعد ازمشروطیت در بیرجند صورت گرفت، افتتاح مدرسه شوکتیه بود. مقاله حاضر می کوشد تا با تبیین و تحکیم جایگاه وقف با عرضه بر قرآن و سنت ونقش آن را در حوزه علم و فرهنگ به طور اعم و در خراسان جنوبی به طور اخص ترسیم نماید. هدف مقاله آشنایی مختصری با برخی واژگان و مفاهیم وقف و معرفی ابعاد وقف علمی میباشد. همچنین نقش وقف در پیشرفت علمی و سیر آموزش نوین در استان خراسان جنوبی تبیین گردیده است. نگارندگان کوشیده اند تا اولی ترین مصرف وقف را امور آموزشی و فرهنگی معرفی نمایند. سوال نوشتار حاضر این است که تاثیر وقف بر توسعه علم و دانش به ویژه در خراسان جنوبی گذشته چگونه بوده است فرضیه اولیه در پاسخ به سوال فوق این است که وقف آموزشی و مدرسه وقفیه بیرجند، پایه گذار رشد فرهنگی خراسان جنوبی بوده است. این فرضیه در پایان مقاله در قالب نتایج و یافته ها تحکیم و تقویم شده است. این مقاله رویکردی تحلیلی – توصیفی نسبت به حوادث فرهنگی خراسان جنوبی در گذشته دارد.

وقف، علم وفرهنگ، مدرسه شوکتیه، مدارس نظامیه، آموزش نوین وقدیم.