سجاد محمدفام - استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجا ن

تمایل به احسان و خوبی ریشه در فطرت انسانها داشته و قبل از اسلام در ادیان سابق هم بوده است. اسلام هم سیره ی جاری ادیان و ملل پیشین را به عنوان یک عمل نیکو و مقبول تاکید کرده است، ولی بعد از پیدایش اسلام این سنت پسندیده رونقی دیگر گرفت و با اثر پذیری از جهان بینی اسلامی و برخورداری از پشتوانه احکام شرعی به شکلی استوار و جهتدار در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جریان خود ادامه داد. با این وجود بنا بر نتایج برخی پژوهش ها بعد از انقالب اسلامی این سنت حسنه رو به نزول است و یکی از اصلی ترین علل آن کم اطلاعی عموم مسلمین از کارکردهای اساسی وقف میباشد. از این رو مساله اصلی این نوشتار این است که بر اساس آیات قرآن چه کارکردهایی برای وقف متصور است در پاسخ، با توجه به مفهوم شناسی که از وقف ارائه شده، با استفاده از واژگانی که در حوزه معنایی آن قرار میگیرند آیات متربط استخراج شده و با نگاهی توصیفی و تحلیلی به گونه شناسی مفاد آن آیات پرداخته شده است. بر اساس آیات قرآن کارکردهای زیادی را برای وقف میتوان عنوان کرد که در این نوشتار به عنوان درآمدی بر این کارکردها به هشت مورد آن اشاره شده است که از جمله آنها میتوان از کارکرد معنوی، کارکرد اقتصادی، کارکرد علمی و فرهنگی، کارکرد اخلاقی و کارکرد اخروی نام برد.

صدقه جاریه، وقف، انفاق، کارکرد وقف، کارکرد علمی و فرهنگی