حامد فرزاد - کارشناس ارشد مهندسی مواد، گرایش شکلدهی فلزات و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت صنایع مس شهید باهنر، کرمان، ایران
عباس نورورزی نژاد - کارشناس مهندسی مواد و رئیس عملیات نورد گرم شرکت صنایع مس شهید باهنر، کرمان، ایران
عهدیه پورفریدونی - کارشناس ارشد مهندسی مواد، گرایش شناسایی و انتخاب مواد و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت صنایع مس شهید باهنر، کرمان، ایران

تعیین مشخصات ریزساختاری امری مهم در کنترل کیفیت مواد تولیدی می باشد. اکثر مطالعات تحقیقاتی به تجزیه و تحلیل کیفی ترکیب شیمیایی محدود شده است. درحالیکه، حل بیشتر مشکلات نیاز به درک ساختار مواد و آنالیز دقیق کمی آن دارد در این پژوهش به منظور درک اثر مواد اولیه بر ریزساختار برنج 70/30 پس از فرآیندهای ریخته گری و نورد گرم، دو اسلب از این آلیاژ اما با مواد اولیه متفاوت ریخته گری شدند. سپس میکروساختار و توزیع عناصر در آن پس از مراحل مذکور در مناطق مختلف سطح مقطع مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راه از میکروسکوپ الکترونی روبشی، روش آنالیز EDS ، روش آنالیز XRF و سختی سنجی کمک گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان داد که ترکیب شیمیایی بالک هر دو اسلب بسیار به یکدیگر مشابه بوده و در رنج استاندارد برای برنج 70/30 قرار دارد. با این وجود، شارژ اولیه متفاوت موجب ریزجدایش زیاد در ترکیب شیمیایی اسلب ریخته گری شده با ضایعات S گردید. از سوی دیگر، شارژ کاتد و شمش خالص به داخل کوره منجر به ساختاری یکنواخت و عاری از ناخالصی در اسلب دوم M شده است. در ادامه، بررسی میکروساختار آلیاژ S نشان داد که ناهمگنی ترکیب شیمیایی این آلیاژ، پس از فرآیند نورد گرم به طور کامل از بین رفته است. بررسی های بعدی به اثبات رساند که ناخالصی های موجود در میکروساختار آلیاژ S از طریق مکانیزم قفل مرزدانه ای منجر به ریزدانگی بیشتر این ساختار در مقایسه با آلیاژ دیگر شده است. نتایج سختی سنجی نیز سختی بالاتر اسلب ریخته گری شده با ضایعات را نشان می دهد.

برنج 70/30 ، تست EDS ، توزیع ترکیب شیمیایی و فرآیند نورد گرم