مجتبی گراوند - عضو هیئت علمی و استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان
سمیه بخشی زاده - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه لرستان

درباره عصر جاهلیت اگر چه حرف و حدیث فراوان گفته و نوشته شده است، اما هنوز نکات ناگفته و نانوشته فراوانی وجود دارد. تطور سیاسی اجتماعی جاهلیت به خصوص مقارن ظهور اسلام امر بسیار مهمی میباشد که تا کنون به صورت دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است. اهمیت این امر از آنجا نشات میگیرد که این دوران بستر ظهور اسلام میباشد. کار عمده و اساسی که اسلام پس از ظهور خود انجام داد، مردود دانستن بسیاری از سنن سیاسی اجتماعی عصر جاهلی و در عین حال سازگار کردن پاره ای دیگر از آنها با اصول و مبانی دین اسلام بود. اما علی رغم موفقیت بسیار پیامبر(ص) در این راه برخی از این سنتها نه تنها از بین نرفت بلکه همچنان ادامه یافت و اثرات بسیار مهمی بر تحولات دنیای اسلام برجای گذاشت. از آنجا که شناسایی و معرفی این روند تاثیرگذاری و تاثیر پذیری، بدون آشنایی با هر دو دوره میسر و مقدور نمی باشد؛ در این پژوهش با کمک گرفتن از روش توصیفی - تحلیلی، اوضاع سیاسی اجتماعی جزیره العرب مقارن ظهور اسلام مورد بررسی قرار گرفت که در این راستا نه مفهوم سیاسی – اجتماعی رایج در این عصر شناسایی و معرفی گردید. انواع اقتدار و سیادت حاکم بر شبه جزیره عربی مقارن ظهور اسلام شناسایی شد؛ و در انتها نیز مناسبات سیاسی اجتماعی حاکم بر دو شهر مکه و یثرب به عنوان کانون تحولات دنیای اسلام مقارن ظهور اسلام مورد بررسی قرا گرفت.

جاهلیت، اسلام، شبه جزیره عربستان، قبیله.